Gimnastika (yakkakurash, koordinatsion va siklik sport turlari)

7.5. Muvozanat saqlash mashqlari
Muvozanat saqlashning zamr sharti umumiy og‘irlik marka-zining tayanch maydoni ustida joylashishidir.
Tayanch maydoni qanchalik katta bo‘lsa, muvozanat shun-chalik turg'un boladi.
Muvozanat saqlash mashqlari qomatni shakllantirish uchun katta ahamiyatga ega, chunki ularni bajarayotganda bel hamda butun gavda muskullarining tonusi ancha ortadi.
Muvozanat saqlash mashqlari polda yoki balandroq tayanch joyda (gimnastika o‘rindig‘ida, xodada), turgan joyda va hara-katda bajariladi. Gimnastika mashg‘ulotlarida maxsus muvozanat saqlash mashqlari ko‘pincha balandroq tayanch joyda amalga oshiriladi.
Turgan joyda bajariladigan mashqlarga kichik tayanchda oyoq uchlarida, tovonlarda, bir oyoqda tik turishlar, qo‘1, oyoq, gavda harakatlari bilan bajariladigan mashqlar, masalan, bir oyoqda, shuningdek, ikki oyoqda burilishlar, sakrab burilishlar, (bir va ikki oyoqda octirishlar) kiradi.

Balandroq tayanch joyda, bundan tashqari, pastroq holatdan, balandroq holatdan pastroq holatga (shu jumladan, yotish holatiga ham) o‘tish, o‘tirgan holatdan siltanib o‘tish mashqlari bajarilishi mumkin.

Harakatda bajariladigan mashqlarga quyidagilar: yurishning barcha turlari (oddiy qadam, juftlama qadam, almash qadam, yelka qadam bilan oldinga yurish) yugurish va raqs qadamlari bilan harakat qilish kiradi.
Mazkur mashqlar guruhining ko‘proq qismini qo‘l va gavdaning harakatlari, to‘xtashlar,. engashishlar, burilishlar va hakozolar bilan yurishlar tashkil qiladi.
To‘siqlardan oshib o‘tish, yuklarni bir joydan ikkinchi joyga ko'tarib o‘tish va ikki kishi bo‘lib almashib o‘tish va aralash taya-nishlarda harakat qilish katta ahmiyatga ega.
Xodada (yakkacho‘pda) muvozanat saqlash mashqlarini bajarganda arg‘amchilar, tayoqchalar (sakrab o‘tish yoki osti-dan o‘rma!ab o‘tish uchun), toMdirma to‘plar (ular ustidan hatlab o‘tish uchun) va hokazolar to‘siq bo‘lib xizmat qilishi mumkin.
Ko‘tarib o‘tish uchun yuk sifatida to‘ldirma to‘plardan foydalaniladi. Yaxshi tayyorgarlikka ega bo'lgan guruhlardan she-rigini ko‘tarib o‘tish mumkin.
Balandroq tayanch joyda ikki kishi bo‘lib almashib o‘tishning ikki asosiy usuli bor:

• 
  Sheriklardan biri xoda (yakkacho‘p)ga ko‘ndalang cho‘q-qayib tayanadi yoki qoringa yotish holatini qabul qiladi, ikkinchisi esa uning ustidan hatlab o‘tadi (174-rasm).
  

• 
  Sheriklar uchrashganda bir-birining yelkalaridan ushlashib, o‘ng oyoqlari kaftlarini ichki qirralari bir-biriga tekkunga qadar oldinga uzatadilar va bir-birini ushlaguncha, uzatilgan oyoqda chapga burilishadi. Bu usul murakkab bo‘lib. awal polda o‘rgatishni talab qiladi (175-rasm).
  

Aralash tayanishlarda harakatlanish mashqlari tizzalarda tik turib tayanish, cho‘qqayib tayanish, qo‘llar bilan tayangancha oyoqlarni kerib o‘tirish holatlarida siljish, tayanish yon tomonga siljish kabilardan iborat boiishi mumkin.