Gimnastika (yakkakurash, koordinatsion va siklik sport turlari)

1-guruh — asab zo‘r be rib ishlaydigan, jismoniy yuklama oz, ish harakatlari bir xil boigan kasblar, mayda mexanizm yig‘uvchilar, elektr chirog‘i yig‘uvchilar, perfaratorchi ayollar, tikuvchilar, kon-veyer, masalan, soatsozlik zavodlari, poyabzal fabrikasi ishchilari.
2-guruh —jismoniy va aqliy mehnat birga ishtirok etadigan har xil harakatlar bajariladigan o‘rtacha yuklamali ish turlari (tokarlar, frezerchilar, randalovchilar, motor yig‘uvchilar^

3-guruh — katta jismoniy zo‘r berishni talab etadigan turli kasblar (qolipchilar, prokatchilar, shaxtachilar, qurilish ishchilari).

4-guruh — doimiy aqliy zo‘r berishni talab etadigan kasblar (hisobchi xodimlar, dispecherlar, shifokorlar, injenerlar).
Ish davomida ikkita fizkultura daqiqasi o‘tkazish foydalidir: birinchisi tushki tanaiTusdan 1,5—2 soat oldin ikkinchisini esa tushdan keyin, smena tugashiga taxminan 1,5—2 soat vaqt qolganda o‘tkaziladi, majmuaga 8—10 daqiqagacha vaqt ajratiladi. Shaxsiy fizkultura daqiqalar kuniga 3—5 martadan o‘tkaziladi: tushgacha 1—2 marta va tushdan keyin 2—3 marta.
Fizkultura daqiqalarini butun sex uchun tashkiliy ravishda o ‘tkazishning iloji bo‘lmaganda yoki ayrim ishchi va xiz-matchilar ishidan uzila olmasalar, ikki-uch mashqdan tashkil topgan fizkultura daqiqalarini o‘tkazishni tajriba qilib ko‘rish mumkin.
Fizkultdaqiqa deb ataluvchi qisqartirilgan fizkultura daqiqalari ham bolishi mumkin. Bunday mashg'ulotlar o'tirib ishlovchilar (motorist —tikuvchilar, yig‘uvchilar va boshqalar) uchun, ayniqsa, foydalidir. Ayrim xodimlar fizkultdaqiqani ishlab chiqarishdan ajralmasdan bajarilishi mumkin (2—3 mashqdan iborat).
Smena davomida salmoq jihatidan yengilroq har xil ishlami bajaradigan kishilar uchun kirish gimnastikasini ish oldidan va fizkultdaqiqalami smena tugashidan 1,5—2 soat oldin o‘tkazish kerak.
Fizkultura daqiqa mashqlari majmuasining tuzilishi: 1-mashq, 2—5-gavda qo‘l-oyoq uchun mashqlar, 6—7-mashq harakat uyg‘unligi uchun mashqlar, 8-mashq yakunlovchi mashq. Har bir mashq shug‘ullanuvchi!arning tayyorgarligiga qarab 4 -8 marta takrorlanadi. Mashqlar majmuasiga mehnat harakatlarida qatnash-maydigan va xarakteri jihatdan va ulardan farq qiladigan muskul guruhlari uchun ham mashqlar kiritish tafsiya etiladi. Masalan, o‘tirgan holda, kam harakatni talab qiluvchi ishni, bajaruvchilar uchun butun muskullami harakatga kiritadigan mashqlarni ba jarish zarur: og‘ir jismoniy mehnat bilan shug‘ullanuvchi shaxs lar uchun majmuada yetarli ampilitudali, faol harakatlar, qomai m hisobga olgan mashg‘ulotlar o‘tish uslubiyatini belgilash to‘g‘rislda

konkret tadbirlar ishlab chiqilmoqda. A.G. Danshirt va boshqa mualliflarning materiallari, jumladan, bizning ma’lumotlarimiz ham (A.A. Rixsiyeva, Sh.X. Xangeldiev, G.D. Sharipova, I.A. Koshbaxtiyev, R.S. Salomov, T.S. Usmoxodjayev, K.M. Maxkamdjanov, F.N. Xodjayev) shuni tasdiqladiki, masalan, valtsovshik va issiq sexlarda ishlaydigan boshqa kasb kishilari uchun fizkultura daqiqasi juda foydali ekan. Badantarbiya ularda charchashni kamaytirish, muskul og‘riqlarini yo'qotish, ishchilaming tetik kayfiyatini saqlab turishning samarali vositasidir. Ulaming ijobiy ta’siri ko‘pdan-ko‘p obyektiv ko‘rsatkichlardan sezilib turibdi, ish operatsiyalari muhlatining qisqarishida, demak, ular orasidagi dam olish mikrodaqiqalaming uzayishida buni yaqqol ко‘rish mumkin.