|
95-rasm. Tizzalar ostida osilish. 96-rasm. Tayanish. 97-rasm. Tirsaklarda tayanish. 98-rasm. Qo‘lda tayanish. 99-rasm. 0 ‘ng tirsakka tiralib turish. 100-rasm. Qo‘llarda bukilib tayanish. 101-rasm. Orqaga tayanish. 102-rasm. Tumikda tayanib turib, o‘ng oyoq oldinda. 103-rasm. Oyoqlami kerib tayanish. 104-rasm. Burchak hosil qiLib tayanish. 105-rasm. Oyoqlami kerib o‘tirish. 106-rasm. Sonda o‘tirish. 107-rasm. Qo‘llar yonga tayanib turish — «krest». 108-rasm. Yelkalarda tik turish.
99-rasm 101-rasm 102-rasm
103-rasm 104-rasm 105-rasm
109-rasm. Qo‘llarda tik turish. 110-rasm. Qollarda kuch bilan ko‘tarilish. 111-rasm. Bir oyoqni siltab, ikkinchi oyoq bilan to‘ntarilib ko‘tarilish. 112-rasm. Oldinga tebranib ko‘tarilish. 113-rasm. 0 ‘ng oyoqni qo‘l orasidan o‘tkazib, turnik ostidan yozilib ko‘tarilish. 114-rasm. Yozilib ko‘tarilish. 115-rasm. Tumik ostidan ikki qo‘l orasidan oyoqlarni o'tkazib, yozilib ko‘tarilish.
109-rasm 110-rasm 111-rasm
112-rasm 114-rasm 115-rasm
4.3. Akrobatika mashqlari atamalari
116-rasm. Kuraklarda tik turish. 117-rasm. Boshda tik turish.
118-rasm. Qo‘llarda tik turish.
119-rasm. Oldinga to‘ntarilish
120-rasm. Orqaga to‘ntariIish
/
121-rasm. Yonga to‘ntarilish
122~rasm 123-rasm 124-rasm
122-rasm. Ko‘prik. 123-rasm. Bir qo‘lga tayangan ko‘prik.
124-rasm. Bir oyoqqa tayangan ko‘prik.
125-rasm 126-rasm 127-rasm
125-rasm. Tirsaklarga tayangan ko‘prik. 126-rasm. Chap oyoq bilan o‘ng qo‘lda ko‘prik hosil qilish. 127-rasm. Chap oyoq bilan shpagat, qo'llar yonda.
128-rasm. 0 ‘ng oyoq bilan shpagat, qollar orqaga. 129-rasm.
0 ‘ng oyoq shpagat, o‘ng qoi oldinga, chap qo‘l orqaga. 130-rasm.
Yarim shpagat.
131-rasm 132-rasm 133-rasm
131-rasm. G'ujanak bo‘lib orqaga salto; 132-rasm. Kerishib orqaga salto. 133-rasm. Bir oyoqda depsinib, ikkinchi oyoqni siltab oldinga salto.
4.4. Badiiy gimnastika mashqlari atamalari
134-rasm. To‘lqinsimon harakat. 135-rasm. Oyoq uchida yurish, qoMlar belda. 136-rasm. Tashlanib yurish. 137-rasm. Galop qadamlari. 138-rasm. Prujinasimon qadam. 139-rasm. Sakrab shpagat hosil qilish. 140-rasm. Hatlab sakrash. 141-rasm. Tashlanib sakrash. 142-rasm. 0 ‘ng oyoq bilan yarim halqa hosil qilib sakrash. 143-rasm. Halqa hosil qilib sakrash.
136-rasm 137-rasm
141-rasm ' 142-rasm 143-rasm
144-rasm. Dc^ngsimon sakrash. 145-rasm. Kerishib sakrash.
144-rasm 145-rasm
Gimnastika mashqlarini tushunishda ulami qisqa va aniq qilib yozishning muhim ahamiyati bor. Yozish qo‘yilgan maqsadga qarab, umumlashtirilgan, aniq, qisqartirilgan, grafik tarzda yoki shu usullaming birlashmasidan iborat boiishi murnkin.
Gimnastika mashqlarining atama yozuvi yuqorida bayon etilgan qoidalarga asosan hamda belgilangan usullarda bo'ladi.
Yozish qoidalariga quyidagilar kiradi: gimnastika mashqlarining ayrim guruhlari uchun belgilangan yozuv tartibi, yozuvda qo‘l-laniladigan grammatik tuziiish va belgilarga rioya qilish. Quyida ana shu qoidalarni ko‘rib chiqamiz.
Umumrivojlantiruvchi mashqlaming yozilishi. Ayrim harakatni yozishda quyidagilar ko‘rsatilishi kerak:
Harakat boshlanadigan dastlabki holat (d.h.).
Harakatning nomi (egilish, burilish, siltanish, cho'kkalash, tashlanish va hokazo).
Harakat yo‘nalish (o‘ngga, orqaga va hokazo).
Oxirgi holat (zarurat bo‘lsa).
Bir vaqtda bajariladigan bir nechta harakatni yozishda ham ayrim harakatni yozishda nimalar ko‘rsatilsa, shulami ko‘rsatish qabul qilingan, lekin bunda oldin asosiy harakat (odatda, gavda yoki oyoqlar harakati), keyin boshqa harakatlar ko‘rsatiladi.
Masalan: D.h.—oyoqlar kerilib, qo'llar yelkada.
Q‘ng oyoqni bukib qo‘llar yuqoriga koctarilgan holda chap tomonga egilish,
D.h. —bir vaqtda bajariladigan bir nechta harakat (hatto, bir sanoqda bajariladigan ham) qanday tartibda ijro etiladigan bo‘lsa, xuddi shunday ketma-ketlikda yoziladi.
Masalan: D.h. - qo‘llami yon tomonlarga uzatib, oyoqlami kerib turish.
Chap tomonga burila turib o‘ng oyoqni yoysimon pastga tushirib, bunda o‘ng oyoq orqada uchiga qo‘yilgan holda qo‘llarni oldinga uzatish.
0 ‘ng tizzada turib, qo‘llami yuqori ko‘tarib, boshni orqaga
egish.
Agar harakat boshqa harakat bilan ketma-ket qo‘shib bajarilsa, elementlarni «va» bog‘lovchisi bilan birlashtirib birin-ketin yoziladi.
Masalan: D.h. — qo‘llar belda, oyoqlar kerilgan. Kerishib oldinga engashib, qo‘llarni yon tomonlarga uzatish va chapga burilish. Bunday yozilganda burilishni —engashish oxirida (enga-shishni maxsus ta’kidlagandek) bajariladi.
Agar harakat boshqa harakat bilan baravar bajarilsa (hozirgi misolda engashish bilan burilish bir vaqtda ijro etilsa), unda «...turib» so'zini ishlatish kerak bo‘ladi.
Harakat odatdagi uslubda bajarilmasa, bu holat yozuvda aks etishi kerak.
Masalan: qo‘llar oldinga ohista uzatiladi, panjalar bo‘shash-tirilgan va hokazo.
Erkin mashqlarni yozib olish. Erkin mashqlar muayyan tartibda yozib olinadi:
Mashqning nomi (kimga moljallangani).
Jo'r bo‘ladigan musiqa. Asarning nomi, uning hajmi kocrsa-
tiladi.
Dastlabki holat.
Mashqning mazmuni musiqa asarining tuzilishiga moslab, masalan, sakkizlaxga bo‘lib yoziladi. Majburiy mashqni yozishda (musobaqalar uchun) matnning o‘ng tomonida elementlar va birlashmalaming nisbiy qiyinligi (ballari yoki qiyinlik guruhlari) ko‘rsatiladi.
Sport gimnastika asboblaridagi mashqlaming yozib olinishi. Gimnastika asboblaridagi mashqlarni yozishda asbobning nomidan tashqari, yana quyidagilami ko‘rsatish qabul qilingan:
Dastlabki holat (osilib turib, tayanib turib, sakrab, yugurib kelib) yoki birinchi mashqdan oldingi harakat (qo‘llarga, bilaklarga tayanib tebranib turish).
Harakatning nomi (ko‘tarilish, pastga tashlanish, uchib o‘tish, aylanish, qo£l orasidan o‘tish va hokazo).
Ijro etish usuli (gavdani yozib, yoysimon, orqaga siltanib,
to‘ntarilib). / 4. Yo‘nalish (chapga, orqaga va hokazo).
Pirovard holat (osilib qolish, orqadan tayanib qolish) harakatning o‘zi pirovard holatga olib kelmasa.
Gavdaning alohida qismlari harakatlarini yozishda ulami bir-biridan vergul bilan ajratib qo‘yish kerak.
Asboblardagi majmualar satriga ketma-ket yozishda asosiy elementlar (birlashmalar) bir-biridan chiziqcha belgisi bilan ajratiladi. Masalan, tumikda: tebranib turish — gavdani yozib ko‘tarilish —orqaga aylanish —yoysimon siltanib chap tomondan orqaga aylanib turlicha tutib osilib qolish—orqaga siltanib sakrab tushish va hokazo.
Majburiy mashqlami (musobaqalar uchun) yozishda esa har bir element yoki birlashma abzasdan yozilib, undan o‘ng tomonda nisbiy qiyinlik ko‘rsatiladi. Masalan, dastakli otda:
—sakrab chap oyoqni o‘ng tomondan dastak ustidan
-
aylantirish
|
—2,0;
|
—o‘ng oyoqni o‘tkazish
|
—0,5;
|
—chap tomonda chalishtirib va hokazo o‘tkazish
|
—3,0.
|
Oyoqlaming asboblarga tegmay o‘tkazilishini «ustidan» so‘zini qo‘shib ifoda qilinadi.
Masalan, В/p qo‘shpoya: pastki poyada gavdani yozib ko‘ta-rilish — orqaga siltanib o‘ng oyoqni poya ustidan o‘tkazish — chap oyoqni o'tkazib orqaga tayanib burchak hosil qilish.
Ikki va undan ortiq elementni ketma-ket bir-biriga ulab baja-rilishini «va» bog‘lovchisi bilan, ikkita harakatni birgalikda bajari-shini esa «...turib» so‘zini qo'shib yozish bilan ifoda qilinadi.
Masalan, tumikda: o‘ng oyoqda ko‘tarilish va chap tomondan orqaga burilish yoki o‘ngga ko‘tarila turib orqaga burilish va hokazo.
Qisqaroq yozish va talaffuzni osonlashtirish maqsadida ayrim ta’riflarni tashlab ketish, shuningdek, agar tushunish osonlasha-digan bo‘lsa, yuqorida ko‘rsatilgan tartibda (ketma-ketlikda) yozishdan chetlatish ham mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
