Gimnastika (yakkakurash, koordinatsion va siklik sport turlari)

Dinamikaning asosiy tushunchalari va qonunlari
Dinamik mashqlar texnikasini tahlil qilganda, dinamikaning asosiy qonunlari bilan bir qatorda, energiyaning saqlanish umumiy qonuni va uning ayrim ko‘rinishlari: harakatlar miqdorining tengligi va harakatlar miqdori momentlarining tengligi qonunlaridan ham foydalanadilar. Bu qonunlardan dadilroq foydalanish uchun lilarni xotirada tiklash lozim.
Tananing har qanday harakatiga tanaga (inson va hayvon uchun) tashqi yoki ichki kuch — kuch impulsi yoki turtkining ta’siri sabab bo‘ladi. Kuch impulsi tanaga ma’lum miqdorda harakat

• 
  yuklaydi. U tana og‘irligi (t) bilan u olgan tezlik ( i' >ning ko‘paytmasiga teng:
  

К = t ' v .
Tana olgan miqdordagi harakatlar ishqalanishga, muhit qar-shiligiga, boshqa jismlar bilan o‘zaro ta’sirga sarflanadi. Mazkur kuchlaming impulslarini yengishga boshqa jismdan olingan yoki gimnastikachining o‘zi yaratgan tegishli miqdordagi harakatlar sarflanishi mumkin. Bunda harakatlar miqdorining tengligi qonum namoyon bo‘ladi:
bu yerda К, —tanaga berilgan kuch impulsi; K2 —sarflangan kuch impulsi.
Qonun aylanma harakatlarda ham amal qiladi. Bu holda u harakatlar miqdori momentlarining tengligi qonuni deb ataladi. Mazkur qonunga muvofiq mashqning birinchi qismida harakatlar

miqdorining muayyan momentim olgan tana mashqning ikkinchi qismida shuncha momentni sarflaydi. Bu qonundan gimnasti­ kachilar selpinma va aylanma mashqlar (aylanishlar, burilishlar, ko‘tarilishlar va b.)ni bajarishda keng foydalanadilar. Mashqning birinchi qismida (pastga qarab harakat) hamda mashqning ikkinchi qismida (yuqoriga qarab harakatlar) o ‘z ishini yengillashtirish uchun harakatlar miqdorining mumkin qadar ko‘proq moment-larini jamg'arishga harakat qiladilar. Shu maqsadda mashqning birinchi qismida tana OUM tayanchdan mumkin qadar uzoqla-shadi va shu tariqa inersiya momenti (J) mumkin qadar ko‘proq yaratiladi, kerakli burchak tezligi (to) rivojlantiriladi, shunday qilib, pastki vertikalga mashqni samarali bajarish uchun zarur bolgan harakatlar miqdorining momenti (L) jamg‘ariladi. Mashqning ikkinchi qismida tana OUM tos-son bo‘g‘imlarida faol bukilish yo‘li bilan tayanchga yaqinlashadi (i^ kichrayadi). Tana OUM aylanish radiusining kichrayishi ayni shu darajada mashqning ikkinchi qismida burchak tezligi (co2) oshishiga sabab boladi. Buning natijasida gimnastikachi tanasi selpinma mashq boshlangan vaqtdagidan kattaroq balandlikka ko'tariladi.

•