Gidrotexnika

N a z o ra t savo llari
1. Filtratsiya deb nim aga aytiladi?
2. B arq aro r va n o b a rq a ro r filtra ts iy a oq im in i ta 'rifla b bering.
3. Inshoot flu tb e ti ta rk ib iy qism lari va ularning vazifalarini aytib bering.
4. Inshoot ye r osti k o n tu rla rid a dre na j va shp un t de vorlari haqida a ytib be rin g.
5. Filtratsiya hisob ining qa na qa usullari mavjud?
6. T o 'g 'ri chiziqli k o n tu r filtra ts iy a uslubi qachon qo 'lla niladi?
7. G idro dinam ika to 'r i u slub ining q o 'lla n is h sh a rtla ri nima?
8. Filtratsiya d e fo rm a tsiy a la ri qachon paydo b o 'la d i?
9. Z am inlar filtra ts iya d a n q a nd ay him oyalanadi?
10. G idro te xnika in sho oti tirg a k de vorlarig a bosim kuch la ri q a nd ay ta ’s ir e ta di va 
u la r qaysi usulda aniqlanadi?
53

---

I B O B G A D OIR AMALIY VA LABORATORIYA 
M A S H G 'U L O T L A R I
1-m a s h g ‘u l o t
G id ro te x n ik a in s h o o tla r i t i r g a k d e v o r la r ig a t a ’sir 
etu v c h i b o s im k uchlarini a n iq la s h
M a sa la .
Q uyidagi berilganlar asosida te m ir - b e to n li tirgak d e v o rn in g
hisobi bajarilsin. I) tigak devorning balandligi 
h
= 4,0 m; 2) inshoot kapitallik 
sinfi 
III; 
3) q irg 'o q b o ‘ylab t a ’sir qiladigan yoyilgan y u k la m a
Po=5
k N / m 2; 
4) tirgak d e v o r u c h u n ishlatiladigan b e to n V20 klassli; 5) p o y d e v o r z a m in i 
va qayta k o ‘m ish u c h u n so g ‘ tu p ro q ishlatiladi va u n in g tavsifi: solishtirm a 
o g ‘irligi у = 2 7 k N / m 3; t o ‘kilgan q u ru q holatdagi g r u n t h ajm iy o g ‘irligi 
ysk= 1 5 ,8 k N / m 2; ichki is hqalanish burchagi 
у
= 1 8 e; so lish tirm a tishlashish 
kuchi 5 = 30 k N / m 2; t u p r o q n in g hisobiy qarshiligi 
R =
225 k N / m 2.
Tirgak d e v o r sxem alari 1.30 va 1 .31-rasm larda ko'r satilg an . D e v o r va 
p o y d ev o r k o ‘n d a la n g kesim oMchamlarini konstruktiv qabul qilamiz:
/ , = /г,= 3 0 c m ; 
( =
/z2= 5 0 cm .
P o y d e v o r e n i n i va p o y d e v o r n i n g d e v o r a s o s i z o n a s i d a n c h i q i s h
uzunliklarini aniqlaym iz:
5 = 0,8 • A = 0,8 • 4 , 0 = 3 , 2 m ,
A = ( 0 . 1 5 - 0 . 2 ) A = 0 , 1 5 5 5 = 0 , 1 5 5 • 3 ,2 = 0 ,4 9 6 m, 
v ,= 0 ,5 0 m qabul qilam iz
v2= K - v , - r 2 = 3 , 2 - 0 , 5 0 - 0 , 5 0 = 2,2 m.
T u p ro q n in g suvga t o ‘yingan (yuklam a b o ‘yicha en g xavfli) holdagi hajmiy 
o g ‘irligini hisoblaymiz:
y , = 
+ fr-’VVr?. = 15,8 + <27- ; f )l0 = 19,95 kN /m 3
Tirgak d e v o r e le m e n tla rin in g xususiy o g 'irliklari va u la rn in g o g ‘irlik 
markazlari koordinatalarini aniqlash u c h u n konstruksiya ko‘nda!ang kesimida 
o g ‘irlik m arkazlari m a ’lu m y u zalar hisoblanadi.
4 =z, A = 0,3-4,0 = 1,2 m 2;
^ = ( v y * = (0.5-0,3)-4,0 = 0 4 m )
4 - to + f i) - * ! = (0,50 + 0,50) 0,50 = 0,50 m 2
54

---

д , = ^ . / 7, = 2 , 2 - 0 . 3 = 0 ,6 6 m 2;
4 = ( ^
^
= (0 > ^ №
= 0 i 2 2 m 2
D e v o r va p o y d e v o rn in g xususiy ogMrliklari:
N
d
= ( 4 + 4 ) y r /f l. = ( 1 , 2 + 0 ,4 )2 5 ,0 = 4 0 ,0 kN.
= ( 4 + 4 + Л5)yr / й = (0,50 + 0 , 66 + 0 ,2 2 )2 5 ,0 = 34,5 kN .
yV0 va 
N n
k u c h la rn in g «К» n u q t a d a n o ‘tad ig an vertikal o ‘q q a n isb atan
koordinatalari:
У 
= 
A' {bi +0'5,i)+A^ bi +,' + ,'1J 1) =