Gidrotexnika

46

---

1.24-rasm .
/ £ iz = f(2 ) bogManish grafigi.
1.25-rasm .
B o ‘rtib chiqish hisobiy
sx em a si.
b u n d a , ys — suvning solishtirma og'irligi; 7s — qaralayotgan hajm chegarasida 
b o sim gradiyenti; 
V —
filtratsiya kuchi a n iq la n a y o tg a n g ru n t massivi hajmi.
A gar g ru n t h ajm in i birga ten g d eb olinsa (m a sa la n , bir k u b o m e trg a
te n g ), u h o ld a 1.29 fo rm u la Ф = y s - / s k o ‘rinishini oladi va k u c h H / m 3 
larda ifodalanadi.
G r u n t massivini k o ‘tarishga intiladigan filtratsiya kuchiga unin g o ‘zin ing 
o g ‘irligi q a ra m a -q a rs h i b o ‘ladi. Bu k u ch larn in g tengligidan b o sim n in g kritik 
gradiyenti 7skr an iq la n a d i va unin g o rtib ketishi g ru n tin in g b o ‘rtib chiqishiga 
olib keladi:
b u n d a , ygr — 1 m 3 g r u n tn in g o g ‘irligi; 
n —
g r u n tn in g g'o vakligi (birning 
ulushida).
Yuqoridagi 1.30 form uladan k o 'rin ib turibdiki, unga ygr va 
n
ning amaldagi 
q iy m a tla rin i q o ‘ysak, b o sim g rad iy e n ti kritik q iy m ati o d a t d a , 0 , 9 — 1,5 
c h e g a r a s id a , b a ’z a n esa u n d a n k a tta boMadi, in s h o o tla r n in g filtratsiya 
hisoblari g r u n tn in g b o ‘rtib chiqishiga yoM q o ‘yiladigan q iy m atin i in o b atg a 
olib, bajariladi va bu qiy m at
ga te n g boMadi. B u n d a , 
к г —
zaxira koeffitsiyenti boMib, 1,3— 1,5 ga ten g
d eb qabul qilinadi.
I n s h o o tla r d a filtratsiya hiso b id a b o ‘rtib c h iq ish quyidagi sh a rt bilan 
b ah o lan ad i:
b u n d a , / so.n — filtratsiyaning tik yoMida quyi biefda filtratsiya o q im i chiqishi 
jo y id a b o s im n in g o ‘rta c h a gradiyenti. / co,rt ning q iy m ati quyidagi f o rm u la
y o rd a m id a aniqlanadi:
(1.30)
У-ч 
кг