Gidrotexnika


bet76/179
Sana23.07.2022
Hajmi
#840251
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   179
Bog'liq
8ab3295b007927020622b0fe0495413f GIDROTEXNIKA INSHOOTLARI

2.32-rasm .
D ia fra g m a li ro s tla g ic h :
/ — t a ’m irla sh zatv o ri ( s h a n d o r ) ; 
2 —
aso siy z a tv o r; 
3
— d iafra g m a ;
4 —
s h a n d o r la r tax la b q o 'y ila d ig a n p a z; 
5 —
risb e rm a ; 
6 —
risb e rm a
p lita la ri tag id a g i te s k a ri filtr; 7 — b e to n li p lita .
Bu k ab i i n s h o o t l a r o c h i q r o s t l a g i c h l a r d a n d i a f r a g m a l a r i n i n g b o rlig i b ila n
f arq q ila d i. D i a f r a g m a l a r t e m i r - b e t o n d a n b a r p o e t ila d i. R o s t l a g i c h l a r g a
d i a f r a g m a l a r o ' r n a t i l g a n d a z a t v o r b a l a n d l i g i k i c h i k b o ' l a d i , u l a r n i y a s a s h g a
e s a m e t a l l k a m s a r f b o 'l a d i . Z a t v o r l a r g a t a ’s ir q i l a d i g a n s u v b o s i m i n i n g b ir
q is m in i d ia f r a g m a q a b u l qiladi, n a t ija d a , z a tv o r la r n i k o 't a r i b - t u s h i r i s h u c h u n
k a m k u c h k e r a k b o 'l a d i .
116


2 . 3 . 3 . Dimlovchi in s h o o tl a r
D im lo v ch i in s h o o tla rn in g asosiy vazifasi, bosh k a n a ld a n hisobiy suv 
s a th id a n k a m m iq d o r d a suv o ‘tkazilganda, u n in g ta rm o q la rig a suv berish 
u c h u n z a r u r boMgan suv sathini rostlab tu rish d a n ib orat. M a sa la n , sutka 
m o b a y n id a sug‘orishga boMgan iste’m o ln in g kam ayishi, t u n d a sug‘o rishning 
c h e g a ra lan ish i, iste’m o lc h ila rn in g suvni ishlata olm asligi tufayli, ularni bir 
qism iga suv berm aslik ( t o ‘xtatib q o ‘yish) sh u la r ju m la s id a n d ir.
T i z i m d a n n o r m a l s h a r o i t l a r d a f o y d a l a n i s h d a h a m m a suv o lu v c h i 
rostlagichlar hisobiy rejim da ishlaydi, katta kanaldagi suv sathi kichik kanalga 
suvni o 'z i o q ib kirishini t a ’m inlaydi (2 .3 3 -0 rasm).
2.33-rasm .
D im lovchi in s h o o t o ‘r n a tilg a n d a k a n a ln in g ish la s h rejim i:
a
— dimlovchi inshoot boMmaganda kanalning normal ishlashi; 
b
— kanaldan 
minimal suv sarfi o'tkazilganda; 
d
— dimlovchi inshoot o'rnatilganda suv sathining 
dimlanishi; 
1
— suv oluvchi rostlagich; 
2
— katta kanal; 
3
— kichik kanal;
4
— dimlovchi inshoot.
K atta k a n a ld a suv sarfm in g pasayishi, o ‘z n a v b a tid a u n d a suv s a th in in g
pasayishiga olib keladi va bu v a q td a suv oluvchi rostlagichlarga suv o ‘zi 
oqib kirishi t a ’m inlanm aydi 
(2 .3 3 -b
rasm). Z a ru r boMgan suv sathini koMarish 
u c h u n kanalga d im lo v ch i in s h o o tla r o ‘rnatiladi, u suv s a th in i k o 'ta ris h n i 
t a ’m inlaydi va suv oluvchi rostlagich n o rm a l rejim da ishlaydi (2.33-tf rasm).
Suv dimlovchi inshootlar konstruktiv jihatdan ochiq yoki quvurli ko‘rinishda 
loyihalanadi. K atta (bosh, x o ‘jaliklararo) kanallarga nisbatan kichik x o ‘jalik 
ichidagi kanallarda quvurli konstruksiyali dimlovchi inshootlar k o 'p qo'llaniladi.
a)
117


Suv dim lovchi in sh o o tla r o ‘z konstruksiyalari jih a tid a n o c h iq rostlagich­
larga o 'x s h a s h b o i s a - d a , lekin ular k analga joylashish vaziyatlari bilan farq 
qiladi. O c h iq rostlagichlar katta kanalga n isb atan (30° d a n 90° g a c h a ) hosil 
qilib joylashtirilsa, suv d im lo v ch i in sh o o tlar faqat kanalga k o 'n d a la n g holda 
joylashtiriladi. D im lovchi in sh o o tla rn in g o 'q la ri kanal o 'q la ri b ilan u s tm a - 
ust tushadi.
Dimlovchi inshootlarning o'm atilishi, kanalning gidravlik ishlash rejimini 
o'zgartirishga olib keladi va ulaming konstruksiyasiga qo'shim cha talab qo'yiladi.
Birinchidan, inshoot elem entlarining qarshiliklarini yengish u c h u n va 
ikkinchidan inshootning devorlari ko'tarilgan vaqtda ta ’minlash u c h u n ham
m a ’lum m iqdorda suv bosimi sarf bo'ladi. M a n a shu qarshiliklami yengish va 
suvning inshootdan tez oqib o'tishini ta ’minlash uchun sarf bo'ladigan bosim 
foydasiz dimlanish
deyiladi. Dimlovchi inshootlami konstmksiyasiga qo'yiladigan 
talablardan biri foydasiz dimlanishni m u m k in q ad ar kamaytirishdir.
Kanal tubining nishabligi 0,0003 va u n d a n katta bo'lsa, foydasiz dim lanish 
t a ’siri u n c h a uzo q q a borm aydi. Agar kanal tubining nishabligi 0,0003 d an
kichik bo'lsa, u holda foydasiz dim lanish ta ’siri kanal bo'y lab a n c h a yuqoriga 
dim lanib boradi. B u n d a suvning oqish tezligi kam ayadi va kanalni loyqa 
b o sad i. B u n d a n t a s h q a r i, foydasiz d i m l a n i s h kanal d a m b a l a r i n i u z o q
m asofagacha balan d qilishga m a jb u r qiladi. S h u n in g u c h u n b u n d a y hollarda 
dim lash inshootlarining maxsus konstruksiyalaridan foydalanish lozim bo'ladi.
F oydasiz b o sim n i k am aytiruvchi dim lovchi in sh o o tla r ikki xil k o 'ri- 
nishdagi konstruksiyali bo'lishi m u m k in .
B irin c h i k o n stru k siy a 2 .3 4 - r a s m d a k o 'rs a tilg a n b o 'lib , b u n d a kirish 
qism in in g jo n li kesim yuzi (to) k a n a ln in g jo n li kesim yuzi (to,) ga ten g b o 'l -
a — b
b o 'y ich a qirqim
Rcja
1:5
2.34-rasm.
Z a x q o c h irish k a n a lid a g i dim lo v ch i in sh o o t.
118


sa, ularda suvning o qish tezligi h a m bir- 
b i r i g a t e n g b o ' l a d i . B u n d a y t u r d a g i
in sh o o tla rd a foydasiz bosim qiy m ati ju d a
h a m kam dir.
K a n a ln in g in sh o o t t o m o n g a k enga- 
yishi 1:4, i n s h o o td a n c h iq ish d a esa 1 : 5
b o 'l i b , b u n d a y tu r d a g i i n s h o o t l a r zax 
q o ch irish k anallarida keng qo'llaniladi.
Ik k in c h i tu rd ag i k o n stru k siy a 2.35- 
ra s m d a k o 'rs a tilg a n . B u n d a in s h o o t ki­
rish q ism i jo n li kesim yuzi kanal jo n li 
kesim yuzi o 'l c h a m l a r i g a te n g d ir. I n ­
s h o o t o ra lig 'i yassi q o p la m a li se g m e n t 
zatvor y o rd a m id a qiyaliklar bilan bir tekis 
(b a ra v a r) qilib y opiladi. Z a t v o r o y o q lari 
q i r g 'o q q a o ' m a t i l g a n m a ssiv b e t o n g a
biriktiriladi.
2 . 3 . 4 . In s h o o tla r tu g u n i v a s u v b o 'lg i c h la r
G i d r o m e l i o r a t i v tiz im la rd a g i k a n a lla r d a k o 'p i n c h a h a r xil v azifani 
bajaruvchi in sh o o tla m i bir joyga joylashtirishga to 'g 'r i keladi. Inshootlarning 
b u n d a y joylashuviga 
inshootlar tuguni
d eb ataladi.
Bir jo y d a bir n e c h ta in sh o o t jo y lash tirilg an d a ularn i b o sh q arish qulay, 
t a ’m irlash va n a z o r a t qilishni tashkillashtirish o so n , tu g u n d a g i in sh o o tla r 
qurilishiga k a m r o q m ab lag ' s a rf b o 'la d i. Bosh kanal va u n in g tarm o q la ri 
h a m d a k a n a lla r tu ta s h g a n jo y la r d a tu g u n d a ikki yoki u c h in s h o o t l a m i
joy lash tirish m aq sad g a m uvofiqdir. T u g u n d a jo y lash ad ig an in s h o o tla r soni 
k o 'p b o 'ls a , kirish qismi oldi kengaytiriladi. K ic h ik k an allar in sh o o tla r 
tu g u n id a , aso san , suv oluvchi rostlagichlar jo y lashtiriladi va u la rn in g soni 
besh va u n d a n o rtiq b o 'lis h i m u m k in .
T u g u n d a in sh o o tla r soni k o 'p b o 'lsa , ularni joy lash tirish qiyinlashadi. 
B u n d a o c h iq va quvurli rostlagichlar o 'z a r o birikm asi ishlatiladi.
G idrom eliorativ tizimlardagi kanallarda in sh o o tlam i asosan ikki xil, y a ’ni 
yaqinlashgan va u zo q lash g an joylashuvi m avjud (2 .3 6 -rasm ).
I n s h o o t l a r y a q i n l a s h g a n s x e m a b o ' y i c h a j o y l a s h t i r i l g a n d a ( 2 . 3 6 - a
ra s m ) k a m r o q m a b la g ' s a r f la n a d i, c h u n k i bir n e c h t a i n s h o o t l a r u c h u n
d e v o r va flu tb e tn in g bir q ism i u m u m i y d i r . B u n d a y j o y la s h u v d a in s h o o tla r
b ir - b ir ig a o ' z a r o t a ’sir q ila d i va u l a r n i n g s uv o 'l c h a s h q o b iliy a ti y o m o n -
la sh a d i.
U zo q la sh g a n s x e m a d a joylashtirilganda tug u n d ag i in sh o o tla r b ir-b irid an
y iro q d a b o 'l a d i (2.36-Z) rasm ). Bu h o ld a in s h o o t suv o 'l c h a s h qobiliyati 
yaxshilanadi, lekin ularni b a rp o etishga ketad ig an m a b la g 'la r ortadi.
2.35-rasm.
S u g ‘o rish kanalidagi 
dimlovchi inshoot.
119


I-1
/ / - / /
2.36-rasm.

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   179




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish