Gidrotexnika

Tuproqli t o ‘g ‘onlar pastki qiyaliklarini m ustahkam lash turlari:
a —
o ‘t e k is h ; 
b —
c h i m b o s t i r i s h ;
d —
to s h l i d r e n a j ; / — o ‘s im lik li t u p r o q q a t l a m i ;
2 —
e k ilg a n o ‘t; 
3 —
c h i m k l e tk a la r ; 
4
— y o g ‘o c h t a x t a l a r .
4 . 1 . 8 . G runtli t o ‘g ‘o n la r f iltra ts iy a h is o b in in g a s o s l a r i
T o 'g 'o n oldida dim langan suv bosimi Я 1 а ’5 ^ а to 'g 'o n tanasi va zaminlari 
(agar z a m in suv o 'tk a z u v c h a n b o 'lsa ) orqali yuqori biefdan pastki b ie f to m o n
suv sizib o 'ta d i (4.9-rasm). Filtratsiya oqimi bosimsiz harakat qiladigan bo'lsa, 
bu o q im n in g ustki to m o n i erkin yuza bilan cheklanadi va b u erkin yuzaning 
b a rc h a nuqtalaridagi b o sim atm osfera bosim iga teng bo'ladi.
F iltra tsiy a o q i m i n i n g e rk in yuzasi 
depressiya y u z a s i
d e y ila d i va b u
y u z a n in g vertikal tekislik b ilan kesishishi natijasida hosil b o 'la d ig a n ch iziq
depressiya egri chizig'i
deyiladi (4 .9 -ra sm ).
D epressiya yu zasid an p a s td a joylashgan g r u n t suvda c h o 'k i b tu rg an i 
u c h u n u n in g og'irligi k a m a y a d i va natijada, t o 'g ' o n n i n g m u s ta h k a m lig i 
k am ayadi. D epressiya c h iz ig 'id a n y u q o rid a suv kapillar h o ld a ko 'tarilib
tu rg a n z o n a m avjud. D epressiya egri c h iz ig 'id a n g ru n t kapillarlari orqali 
su v n in g k o 'tarilish balandligi g r u n t d o n a la rin in g k atta-kichikligiga bog'liq. 
Q u m lo q g ru n tlard a 0 ,1 —0,4 m , loyli g ru n tlard a 0 ,5 —3,0 m va u n d a n yuqori 
b o 'lis h i m u m k in . K apillar z o n a d a n y u q o rid a y o tg a n g r u n t tabiiy n am lik k a
2 1 9

---

ega boMadi. Agar kapillar k o ltarilish balandligi yuqori b o 'ls a , depressiya 
egri chizig'i holatini pasaytirish lozim . Depressiya egri c h iz ig 'in i drenaj 
qurilm alari y o rd a m id a pasaytirish m u m k in .
YuBSS
/S////w /; /////////// / / / v # / / / / ///У///;//# ?////////////7//////////
4.9-rasm.