Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

20.1. QAZILMA KONLARINI SUV BOSISHIGA TA’SIR
ETUVCHI OMILLAR
Qazilma  konlarida  yuz  beradigan  suv  bosish  jarayoni  tabiiy  va
texnogen omillar ta’sirida vujudga keladi va rivojlanadi (20.1-jadval).
Konlarni  qurish  va  o‘zlashtirish  jarayonida  yuqorida  ko‘rsatilgan
omillarni nihoyatda sinchiklab o‘rganish, ularni ayrim holatda va birga-
likdagi ko‘rsatadigan ta’sir darajalarini aniqlash, konlarni suv bosishdan
saqlashda juda katta ahamiyatga ega. Chunki kon maydonida mavjud
bo‘lgan yer osti suvlari harakat yo‘nalishini, suv o‘tkazmas qatlamlarning
yotish holatini, qalinligini bilmaslik, shaxtalar, karyerlar qazish jarayo-
nida suvli  qatlamlarga to‘g‘ri kelib  qolish, ularni kesib  o‘tish vaqtida
shaxtaga, karyer qirg‘oqlariga to‘satdan juda katta miqdordagi suvning

---

2 6 7
oqib kirishiga sababchi bo‘lish mumkin. Masalan, Blinovo-Kaminsk va
Kurgazak konlarini ishlatish jarayonida kon qurilish inshootlari majmua-
lariga soatiga 7000 m
3
, Cheremuxov boksit konini o‘zlashtirish vaqtida
12000—13000 m
3
, Mirgolim ruda konini ishlatish jarayonida hatto soatiga
50000 m
3
 miqdoridagi suv oqib kirganligi ma’lum (I. I. Plotnikov, 1988).
20.1-jadval