Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

7.4.3.  CHO‘KISH  HODISASINING  OQIBATLARI
Cho‘kish hodisasi xalq xo‘jaligida juda katta qiynchiliklarni vujudga
keltiradi.  Kanallarning  buzilib  ishdan  chiqishiga,  uylarning,  inshoot-
larning vayron bo‘lishiga, ekin maydonlarining o‘nqir-cho‘nqirliklarga,
baland-pastliklarga aylanishiga, to‘g‘onlarning, kanalizatsiya, suv eltuvchi
quvurlarning buzilishiga sababchi bo‘ladi.
1928-yilda  Germaniyaning  Altenburg  shahrida  3  qavatli  g‘ishtdan
qurilgan imorat vodoprovod trubasining yorilib ketishi va lyoss jinslari
qatlamlarining namlanishi natijasida 3 soat davomida 30 sm cho‘kkan.
Natijada imorat bo‘lak-bo‘laklarga ajralgan va qulagan.
Cho‘kish hodisasi va u bilan bog‘liq bo‘lgan imoratlarning buzili-
shi,  yoriqlar  paydo  bo‘lishi  respublikamizning  yirik  shaharlarida
(Toshkent, Samarqand, Chirchiq va b.), Mirzacho‘l, Qarshi, Farg‘ona
vodiysining  lyoss  jinslari  tarqalgan  hududlarida  o‘z  rivojini  topgan.
Jumladan, «Toshkent Tadqiqot» (Tash GIITI) institutining ma’lumotiga
ko‘ra 1967—2000-yillar  mobaynida faqat Toshkent shahridagi  100 ga
yaqin imoratlarning zamini hisoblangan lyoss jinslarining turli sabablarga
ko‘ra (suv, kanalizatsiya quvurlarining buzilishi, imoratlar atrofini rejasiz
sug‘orish,  suv  bostirish,  tabiiy  yer  osti  suvlari  yo‘nalishlariga  putur
yetkazilishi va h.k.) qo‘shimcha namlanishi oqibatida cho‘kish jarayoni
yuz bergan, natijada imoratlar devorlarida yoriqlar paydo bo‘lgan, poy-
devorlari cho‘kkan, ba’zan buzilish holatlari kuzatilgan.