Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari


  TEXNOGEN  OMILLAR  OQIBATIDA  LYOSS



Download 5,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet123/295
Sana30.12.2021
Hajmi5,78 Mb.
#90191
1   ...   119   120   121   122   123   124   125   126   ...   295
Bog'liq
Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari (M.Shermatov)

7.4.2.  TEXNOGEN  OMILLAR  OQIBATIDA  LYOSS
JINSLARINING  TARKIBI,  XOSSA  VA  XUSUSIYATLARINING
O‘ZGARGANLIK  DARAJASI
Yuqorida ko‘rsatilgan tabiiy omillar lyoss jinslarining dastlabki paydo
bo‘lish tabiiy sharoiti bilan, uzoq geologik o‘tmishi bilan bog‘liq bo‘lib,
ularning tarkibi, xossa va xususiyatlari o‘zgarishi, cho‘kish jarayoni sodir
bo‘lishi  uchun  shart-sharoit  vujudga  kelmaguncha,  ya’ni  texnogen
omillar ta’sir etmaguncha o‘z tabiiy holatini, o‘z hajmini o‘zgartirmaydi.
Texnogen  omillardan  eng  asosiysi  insonlarning  xo‘jalik  va  injenerlik
faoliyatlari natijasida cho‘kuvchi jins qatlamlariga yer osti va yer usti
suvlarining ta’siri bo‘lib, jins g‘ovaklaridan sizib o‘tishi, g‘ovaklarni hosil
qilib turuvchi mineral zarrachalar (qum, chang,gil) tabiiy joylashuvi-
ning  buzilishiga,  harakatga  kelishiga  va  bir-birlari  bilan  zichlashib
joylashishiga  sababchi  bo‘ladi.  Zarralarning  bir-birlariga  nisbatan
harakatlari  jarayonida  ana  shu  mineral  zarralarning  atrofini  o‘rab
turuvchi suvda eruvchan tuzlar erib o‘z holatlarini o‘zgartiradi. Nati-
jada, birinchidan, cho‘kuvchan jinslar o‘z tabiiy hajmini o‘zgartirishi,
ya’ni  mineral  zarralarning  qaytatdan  joylashishi,  jipslashishi,  ularda
mavjud  bo‘lgan  g‘ovaklarni  kamayishi  hisobiga;  ikkinchidan,  suvda
eruvchan  tuzlarni  erib  pastki  qatlamlar  tomon  olib  ketilishi  hisobiga
kamaytiradi — cho‘kish jarayoni yuz beradi.
G‘. O. Mavlonov, P. M. Karpovlarning ma’lumotiga qaraganda lyoss
jins qatlamlarining Mirzacho‘l rayonida cho‘kish darajasi 0,33 metrga


1 2 0
borishi, X. A. Asqarov Shimoliy Toshkent rayonida bu darajaning 3 metr-
ga yetishini, A. I. Islomov Toshkent oldi rayonida 2,79 m, E. V. Qodirov,
A. M. Xudayberganov  Ko‘korol  massivida  2  metr,  G‘. O. Mavlonov,
S. M. Qosimovlar  Zarafshon  vodiysida  2,5  metr,  M. Sh. Shermatov
Chotqol tog‘i oblastida 2,5—2,75 metr, Q. P. Po‘latov Janubiy Sharqiy
Qarshi cho‘lida 0,79 metr, G. A. Akgayev Turkmanistonning Kopetdog‘
tog‘ining g‘arbiy etaklarida 2 metrga borishini aniqlaganlar.

Download 5,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   119   120   121   122   123   124   125   126   ...   295




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish