Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

4.3.3.  DONADOR,  CHAQIQ  CHO‘KINDI  TOG‘  JINSLAR
Donador, chaqiq jinslar qattiq qoya ona tog‘ jinslarining kimyoviy,
mexanik (fizik), organik nurash jarayonida darz ketishi, maydalanishi,
sinishi, qulashi, ba’zan o‘z joylarida qolishi yoki o‘z og‘irliklari bilan
hamda muzliklarning surilishi ostida vaqtincha paydo bo‘ladigan qor,

---

6 5
yomg‘ir, daryo suvlari, shamol harakatlari yordamida surilib, oqizilib,
uchirilib, olib kelinib yer sathining qulay joylarida (tog‘ yonbag‘irlari,
daryo vodiylari, tekisliklar, dengiz, ko‘l havzalari) yotqizilishi va navbat-
dagi diogenez, epigenez jarayonida o‘zgarish yo‘llari bilan paydo bo‘ladi.
Donador,  chaqiq  jinslar  o‘zlarini  tashkil  qilib  turgan  zarralarning
katta-kichikligiga qarab yirik, donali jinslarga (donalari kattaligi 2 mm
dan  oshiq),  o‘rta  (donalar  kattaligi  0,1  dan  2  mm  gacha)  va  mayda
donali  jinslarga bo‘linadi.  Bu  jinslar  tabiatda bo‘shoq  (qum,  shag‘al,
xarsang  toshlar)  hamda  sementlashgan  (qumtosh,  konglomeratlar)
holatda uchraydilar (4.2-jadval).