Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

To‘rtinchi bobda hududning geomorfologik tuzilishi batafsil yoritiladi.
Relyefning asosiy elementlari (daryo vodiylari, ularning o‘zan tuzilishi,
yon bag‘irlari, terrasalari, tiklik darajalari, mutlaq va nisbiy balandligi
va  b.)  to‘g‘risida  ma’lumot  beriladi.  Bunda  ularning  geodinamik  va
texnogen jarayon va hodisalar vujudga kelishi, rivojlanishidagi ahamiya-
tiga e’tibor qaratiladi.
Beshinchi bobda  hududning  gidrogeologik holati  bayon  etilib,  yer
osti suvlarining paydo bo‘lish qonuniyatlari, harakat yo‘nalishi, oqish
chuqurligi,  miqdori,  kimyoviy  tarkibi,  fizik  xossalari  hamda  ana  shu
xossa va xususiyatlarning fasllar, yillar mobaynida o‘zgarib turishi, tog‘
jinslari mustahkamligiga ta’siri batafsil yoritiladi.
Oltinchi bobda  hududdagi  mavjud  tabiiy  geodinamik  va  texnogen
jarayon va hodisalar (surilish, cho‘kish, karst, sel va b.), ularni vujudga
kelish, rivojlanish sabablari, tarqalish qonuniyatlari batafsil yoritiladi.
Imorat va inshootlarni qurish davrida va qurib bo‘lib ekspluatatsiya qilish
mobaynida  yangitdan  vujudga  kelishi  mumkin  bo‘lgan  jarayonlarni,
ayniqsa, ularning deformatsiyalanish darajalarini oldindan bashoratlash
natijalari  keltiriladi.  Ulardan  qutilish  yo‘llari,  bartaraf  etish  chora-
tadbirlari belgilanadi.
Ettinchi  bobda  qurilish  maydonlarini  tashkil  etuvchi  tog‘  jinslari
qatlamlarida,  burg‘i  quduqlari,  shurflar  qazish  yordamida  olingan
namuna va monolitlarni laboratoriya sharoitida tekshirish natijalari, dala
sharoitda o‘tkazilgan tajriba-tadqiqot, statsionar tekshirish — monitoring
natijalarini hozirgi zamon matematik-statistik usullari yordamida har
tomonlama  o‘rganish  va  tahlil  etish  yo‘li  bilan  olingan  ma’lumotlar
keltiriladi.  Yer  yuzasidan  pastga  (yer  ostiga)  qarab  hamda  absolut
balandlikning ortishi bilan tog‘ jinslarining mineralogik, kimyoviy tarkibi,
fizik-mexanik xossa va xususiyatlarining o‘zgarish sabablari ko‘rsatiladi.
Ana shu ma’lumotlarni tahlil qilish asosida imorat va inshootlar zami-

---

3 0 4
ni hisoblangan tog‘ jinslarining, ularning poydevoriga va butun konst-
ruktiv holatiga ta’sir etish darajalari belgilanadi.