Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

23.2. XONA SHAROITIDA BAJARILADIGAN
INJENER-GEOLOGIK ISHLAR
Xona sharoitida bajariladigan injener-geologik ishlar xalq xo‘jaligi
obyektlarini  loyihalashning  har  bir  bosqichida  o‘tkaziladigan  (dala
qidiruv,  tajriba-tadqiqot,  statsionar,  laboratoriya)  tadqiqot  ishlari
tugatilgandan keyin yoki har bir tadqiqot ishlar bo‘yicha ma’lum hajm-
dagi ma’lumotlar olingandan keyin xona sharoitida olib boriladi. Shuning
uchun bunday ishlar adabiy manbalarda xonaki ishlar nomi bilan ma’lum
(E. V. Qodirov,  M. Sh. Shermatov  va  b.,  1999).  Xona  sharoitida  olib
boriladigan hamma ishlar, asosan, hisoblash mashinalari, chizish asbob-
lari va komputerlar yordamida amalga oshiriladi. Eng avvalo, xona sha-
roitida qayta ishlash uchun keltirilgan hamma ma’lumotlar birma-bir
ko‘zdan kechirilib, saralanib, tartibga solib chiqiladi. Ma’lumotlarni loy-
ihada  qo‘yilgan  masalalarni  yechishga  qanchalik  yetarli  ekanligi  va
hisobotni yozish jarayonida ulardan qanday va qay yo‘sinda foydala-
nish kerakligi chamalanib ko‘riladi. Bu ishlarning hammasi hisobotni
yozish  uchun  ma’sul  bo‘lgan  mutaxassis  tomonidan  bajariladi.  Ko‘p
hollarda shundan keyin yozilishi kerak bo‘lgan injener-geologik hisobot-
ning  mundarijasini  tuzish  bosqichiga  o‘tiladi.  Lekin  bu  yerda  shuni
ko‘rsatib o‘tish joizki, hisobot mundarijasini tuzish ancha oldin bosh-
langan bo‘lishi ham mumkin. U hisobotni yozib tugatilishi jarayonida
ma’lum darajada o‘zgaritirilishi, to‘latib borilishi mumkin.
Injener-geologik hisobot bir qancha qismlardan jumladan, «Qo‘lyoz-
ma  (matn)»,  «Kartografik»  va  «Jadvallardan»  tashkil  topgan  bo‘lib,  bir
kitobda  berilishi,  ba’zan  har  bir  qism  alohida-alohida  kitoblar  holatida
berilishi ham mumkin. Hisobotni «Qo‘lyozma» qismi o‘z navbatida ikki
«Umumiy» va «Maxsus» bo‘limlardan, har bir bo‘lim esa boblardan tuziladi.
Hisobotning «Kirish» qismida injener-geologik tadqiqot ishlarining
maqsadi  va  vazifalari  to‘g‘risida,  rayonning  iqtisodiyoti,  bajarilgan
ishlarning  turlari,  hajmi  ko‘rsatiladi.  Tekshirish  ishlarining  bajarilish
yo‘llari, muddati hamda bajaruvchilar to‘g‘risida qisqa, aniq ma’lumotlar
beriladi.

---

3 0 3