Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

Sakkizinchi bobda loyihalashtirilayotgan yoki qurilishi kerak bo‘lgan
imorat  va  inshootlar  uchun  zarur  bo‘lgan  qurilish  materiallarining
mavjudligi, ularning turlari, zaxirasi, sifati, iqtisodiy jihatdan foydaliligi
hamda qurilish materiallariga qo‘yilgan talablarga (GOSTlarga) javob
berish darajalari ko‘rsatiladi.
Hisobotning «Maxsus» qismi bajarilishi lozim bo‘lgan injener-geologik
tadqiqot  ishlarining  maqsadi  va  vazifalariga  qarab  ajratiladi.  Jumladan,
imorat va inshootlarni loyihalash va qurish maqsadida olib borilgan injener-
geologik tekshiruv ishlarida, poydevor osti jinslarining tarkibi, fizik-mexanik
xossa va xususiyatlari, cho‘kish, surilish, karst jarayon va hodisalarini o‘rga-
nishda ularning tarqalish, vujudga kelish, rivojlanish darajalarini belgilov-
chi injener-geologik sharoitning ayrim komponentlari, qo‘llaniladigan usul
va uslublar «Maxsus» qism holatida ajratilishi mumkin.
Hisobot ilmiy, uslubiy, amaliy ahamiyatga ega bo‘lgan xulosalar bilan
tugatiladi. Olingan eng asosiy natijalar birma-bir ko‘rsatiladi. Qurilish
uchun loyiq deb ajratilgan maydonlarni qurilishga loyiqligini isbotlovchi
ma’lumotlar keltiriladi. Imorat va inshootlarni qurish va qurib bo‘lgandan
keyingi ekspluatatsiya etilishi davrida vujudga kelishi mumkin bo‘lgan
texnogen jarayon va hodisalar to‘g‘risida bir qator fikr va mulohazalar
berilib, ularni bartaraf etish yo‘llari, ko‘rilishi kerak bo‘lgan chora va
tadbirlar ko‘rsatiladi. Shu bilan birga keyingi o‘tkaziladigan tekshirish
ishlarining vazifalari ham belgilab o‘tiladi.
Hisobot  o‘z  ichiga  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  yoki  ilova  holatida  quyidagi
ma’lumotlarni oladi:
1) Qurilish maydonida tarqalgan tog‘ jinslari va yer osti suvlarining
tarkibi, xossa va xususiyatlarini xarakterlovchi jadvallar;
2) Injener-geologik kesmalar, profillar, stratigrafo-litologik kolonka-
lar, har xil sxemalar, rasmlar;
3)  Hududning  obzor  va  tekshirish  ishlari  bajarilgan  masshtabdagi
arxiv,  adabiy  hamda  dala  tekshirish  ishlarini  olib  borish  jarayonida
qazilgan shurf, burg‘i quduqlar tushirilgan ma’lumotlar xaritasi;
4) Injener-geologik sharoit, injener-geologik rayonlashtirish, geo-
morfologik, gidrogeologik, mikroseysmik va boshqa xaritalar majmuasi;
5) Huduning fizik-geografik sharoitini xarakterlovchi chizmalar va b.;
6) Hisbotni yozishda qo‘llanilgan adabiyotlar ro‘yxati;
7) Hisobotni o‘qib, tahlil qilib chiqqan, uning mazmuni, unda qo‘yil-
gan masalalarning yechilganlik darajalari, kamchiliklari to‘g‘risida muta-
xassislarning taqrizlari.
Bu  yerda shuni  ta’kidlab o‘tmoq joizki, injener-geologik  hisobot-
ning  yuqorida  ko‘rsatilgan  «qism»,  «bo‘lim»,  «boblar»,  ularning  ket-
ma-ketligi, mazmuni, hajmi, o‘tkazilishi lozim bo‘lgan injener-geolo-
gik tadqiqot ishlarining turi, maqsadi va vazifalariga qarab u yoki bu
darajada o‘zgartirilishi ham mumkin.

---

3 0 5