Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

Havoli uzgichlar quyidagi afzalliklarga ega: 
portlash va yong’inga xavfsiz; 
tez  ta’sir  etishi  va  tez  ta’sir  etuvchi  АПВ  lar  ishlatish  mumkin;  uzish  qobiliyati 
yuqori;  liniyalarning  sig’im  toklarini  ishonchli  uzish;  yoy  soʻndiruvchi 
kontaktlarning  kam  yeyilishi;  yoy  soʻndiruvchi  kameralarga  qoʻlning  osongina 
yetishi;  yirik  uzellardan  seriyalar  hosil  qilish  mumkin;  tashqi  va  ichki  qurilmalar 
uchun yaroqli. 
Havoli  uzgichlarning  kamchiliklariga  quyidagilar  kiradi:
  kompressor 
qurilma talab etiladi; qator detal va uzellarning konstruksiyasi murakkab; nisbatan 
yuqori tannarxga ega; joylashuvchi tok transformatorlarini oʻrnatish qiyin. 
Elektromagnit uzgichlarida  yoyni soʻndirish uchun moy ham, siqilgan havo 

---

 
81 
ham  ishlatilmaydi,  bu  ularning  boshqa  tipdagi  uzgichlarga  nisbatan  katta  afzalligi 
hisoblanadi. 
Bu tipdagi uzgichlar 6-10 kV li kuchlanishga, 3200 A gacha nominal tok va 
40 kA gacha uzish tokiga moʻljallab ishlab chiqariladi. 
Uzgich ish va yoy soʻndiruvchi kontaktlarga ega. Uzishda avval ish, soʻngra 
esa yoy soʻndiruvchi kontaktlar ajralib, ular orasida yoy hosil boʻladi. Konturning 
elektrodinamik  kuchi  va  porshenli  qurilma  hosil  qilgan  havo  oqimining  ta’siri 
ostida,  yoy  oldindagi  yoy  soʻndiruvchi  shoxga  oʻtadi  va  zanjirga  magnit  puflash 
g’altagini ulaydi. Magnit maydon hosil boʻlib, u yoy toki bilan oʻzaro ta’sirlashadi 
va yoy soʻndiruvchi kamera ichida yoyni 30 m/s tezlikda harakatlantiradi. Kamera 
yoyga chidamli yuqori issiqlik  oʻtkazuvchan keramikadan tayyorlangan. Yuqoriga 
harakatlanganda yoy choʻzilib, kameraning aylanma (labirint) tirqishlariga tushadi. 
Kameraning devorlariga tegib yoy soviydi va 0,01-0,02 s dan soʻng soʻnadi.