Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi



Download 3,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/148
Sana08.01.2022
Hajmi3,69 Mb.
#332674
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   148
Bog'liq
fayl 1629 20210826

2.5.
 
Transformatorlarning kuchlanishini rostlash 
 
Iste’molchilarning  normal  ishlashi  uchun  podstansiya  shinalaridagi 
kuchlanishni  ma’lum  darajada  ushlab  turish  kerak.  Elektr  tarmoqlarida 
kuchlanishni 
rostlashning 
qator 
usullari 
qoʻllaniladi, 
shulardan 
biri 
transformatorlarning tranformatsiyalanish koeffitsiyentini oʻzgartirishdir. 
Ma’lumki,  transformatsiyalanish  koeffitsiyenti  birlamchi  kuchlanishning 
ikkilamchisiga nisbati bilan aniqlanadi, yoki 
 
2
1
2
1




U
U
n
,  
 
 
 
(2.23) 
 
bunda 
1

 va 
2

-birlamchi va ikkilamchi chulg’amlarning mos holda oʻramlar soni. 
Bundan 
1
2
1
2
/


U
U


Transformatorlarning 
chulg’amlari 
qoʻshimcha 
shoxobchalar 
bilan 
ta’minlanadi.  Ularni  qayta  ulash  bilan  transformatsiyalanish  koeffitsiyentini 
oʻzgartirish  mumkin.  Shoxobchalarni  uyg’otmasdan  (QAU)  ularni  qayta  ulash, 
ya’ni  transformatorning  hamma 
chulg’amlarini 
tarmoqdan 
uzgandan  soʻng  yoki  yuklama 
ostida (YuOR) ulash mumkin.  
QAU  qurilmasi  transfor-
matsiyalanish 
koeffitsiyentini 
5% 
oralig’ida 
oʻzgartirish 
imkoniya-tini  beradi.  Buning 
uchun 
asosiy 
chiqqichdan 
tashqari 
yuqori 
kuchlanish 
chulg’amidan  ikkita  qoʻshimcha 
shoxobcha  qilinadi,  ya’ni  +5% 
2.9-rasm. QAU kuchlanishini rostlash sxemasi: 
a  -  uch  fazali  qayta  ulagichning  uch  holatiga 
chulg‘amining  nol  nuqatasi  tomonidan  +5%  li 
tarmoqlash;  b-bir  fazali  qayta  ulagichning  besh 
holatiga (A faza) chulg‘aminiig o‘rtasidan 2x2,5% 
li  tarmoqlash:  1-qo‘zgalmas  kontakt;  2-kontaktli 
segment; Z-pereklyuchatel vali; 4-kontakt halqalar. 


 
56 
va -5% (2.9-rasm, a).  
Agarda  transformator  asosiy  chiqqich  0  da  ishlagan  boʻlsa  va  ikkilamchi 
tomondagi  kuchlanish  U
2
  oshirish  lozim  boʻlsa,  transformatorni  oʻchirib  -5%  li 
shoxobchaga qayta ulanadi, natijada 
1

 oʻramlar soni kamayadi. 
Oʻrta  va  katta  quvvatli  transformatorlarda,  har  qaysi  faza  uchun  alohida 
oʻrnatilgan  baraban  koʻrinishdagi  maxsus  qayta  ulagichlar  yordamida  qayta 
ulanadigan  toʻrtta  ±2∙2,5%  li  shoxobchalar  koʻzda  tutilgan  boʻladi  (2.9-rasm,  b). 
Qayta 
ulagich 
yuritmasining 
tutqichi 
transformatorning 
qopqog’i 
ustiga 
chiqarilgan. 
Rolik 
bilan 
qayta 
ulagichning 
kontaktlari  A
4
  va  A
5
  tutashtirilganda 
transformatorning 
transformatsiyalanish 
koeffitsiyenti 
nominal 
miqdorga 
teng 
boʻladi. 
A
3
-A
4
 
va 
A
2
-A
3
 
holatlar 
transformatsiyalanish  koeffitsiyentining  2,5 
va  5%  ga  oshgan,  A
5
-A
6
  va  A
6
-A
7
  holatlar 
esa 2,5 va 5% ga kamaygan miqdoriga toʻg’ri keladi. 
QAU  qurilmasi  kuchlanishni  sutka  davomida 
yetarlicha  rostlashga  imkon  bermaydi,  chunki  bunda 
transformatorni  qayta  ulash  uchun  uni  tez-tez  uzishga 
toʻg’ri  kelardi,  bu  asa  ekspluatatsiya  sharoitlariga  toʻg’ri 
kelmaydi.  Odatda,  QAU  faqat  mavsumiy  kuchlanishni 
rostlashda ishlatiladi. 
Yuklanish  ostida  rostlash  (YuOR)  transformator 
chulg’amining  shoxobchasini  zanjirni  uzmay  qayta  ulash 
imkonini  beradi.  YuOR  qurilmasi  transformatorning 
quvvati va kuchlanishiga qarab kuchlanishni turli oraliqda 
2.11-rasm.  Tok  chega-
ralovchi 
qarshilikka 
ega  bo‘lgan  YuOR 
qurilmasining 
qayta 
ulanish 
ketma-ketligi 
va sxemasi
 
2.10- 
rasm. 
Transformatorlarning 
YuOR qurilmasi: 
a-rostlash 
pog‘onalarining  ulanish 
sxemasi; 
A
-asosiy  chulg‘am; 
vs
-dag‘al 
rostlash  pog‘onasi; 
de
-tekis  rostlash 
pog‘onalari; 
P
-qayta ulagich;  
I
-saqlagich. 


 
57 
rostlashni  koʻzda  tutadi  (har  bir  pog’onasi  1,5%  dan  boʻlgan  ±10%  dan  to  ±16% 
gacha). 
Pog’onani  boshqarish  YuK  tomonda  olib  boriladi,  chunki  bu  hol  tokning 
miqdori  kichik  boʻlgani  sababli  qayta  ulash  qurilmasini  soddalashtiradi. 
Boshqarish  diapazonining  shoxobchalar  sonini  koʻpaytirmasdan  turib  uni 
kengaytirish uchun dag’al va aniq boshqarish pog’onalari qoʻllaniladi (2.10-rasm). 
Agar qayta ulagich P  II holatda tursa, saqlagich  I  esa shoxobcha 6 da  boʻlsa,  eng 
katta  transformatsiyalash  koeffitsiyenti  hosil  boʻladi.  Qayta  ulagich  1  holatda, 
saqlagich esa shoxobcha 1 da boʻlsa eng kichik transformatsiyalanish koeffitsiyenti 
olinadi. 
Boshqariluvchi  chulg’amning  bir  shoxobchasidan  ikkinchisiga  oʻtishi 
yuklama  tokini  uzmay  va  shu  chulg’am  oʻramlarining  qisqa  tutashtirmay  amalga 
oshiriladi.  Bunga  reaktorli  yoki  rezistorli  maxsus  qayta  ulash  qurilmasida 
erishiladi.  Rezistorli  sxema  (2.11-rasm)  reaktorli  sxemaga  qaraganda  qator 
avzalliklarga  ega  boʻlib,  hozirda  keng  qoʻllanilmoqda.  2.11-rasmda  chulg’amning 
boshqariluvchi  qismi  bilan  qayta  ulash  qurilmasi  koʻrsatilgan.  Kontaktorlar  bilan 
saqlagichlarning ishlash tartibi 3 jadvalda koʻrsatilgan.  
Boshlang’ich holat 0 da transformator shoxobcha 5 da ishlaydi va yuklanish 
toki  kontaktor  K
1
  orqali  oʻtadi.  Faraz  qilaylik,  boshqariluvchi  chulg’amdagi 
oʻramlar sonini kamaytirish lozim boʻlsin, ya’ni shoxobcha 4 ga  oʻtish kerak. Bu 
holatda YuOR elementlarining ishlash tartibi quyidagicha boʻladi: toksizlantirilgan 
saqlagich  I
2
  holat  4  ga  oʻtkaziladi,  soʻngra  K
1
  uziladi  va  yuklama  toki  qisqa  vaqt 
ichida R
1
 va K
2
 orqali oʻtadi; uchinchi jarayonda K
Z
 tutashtiriladi, bunda yuklama 
tokining  yarmisi  R
1
  va  K
2
  orqali  va  qolgan  qismi  R
2
  va  K
3
  orqali  oʻtadi,  bundan 
tashqari,  boshqariluvchi  chulg’am  5-4  ning  oʻramlari  R
1
  va  R
2
  orqali  ulanadi  va 
ular  orqali  miqdor  jihatidan  chegaralangan  sirkulyatsiyalanuvchi  tok  oʻtadi; 
keyingi  jarayonlarda  K
2
  ajratiladi  va  K
4
  ulanadi,  bunda  yuklama  toki 
boshqariluvchi  chulg’am  orqali  shoxobcha  4,  saqlagich  I
2
,  kontaktorlar  K
4
  dan 
chiqqich O ga oʻtadi. 
Hozirgi  YuOR  qurilmalarida  tokni  kommutatsiyalash  uchun  vakuumli  yoy 


 
58 
soʻndiruvchi  kameralar  qoʻllanilmoqda.  Shu  sababli  transformator  moyi  yoy 
soʻndiruvchi muhit sifatida qoʻllanilmaydi va ishlash jarayonida uni almashtirishga 
hojat  qolmaydi.  Bunday  qayta  ulovchi  РНТА  235/1000  V  qurilmalar  intensiv 
rejimda  uzib-ulab  ishlaydigan  oʻzgartiruvchi  transformatorlarda  qoʻllaniladi. 
Tiristorli qayta ulagichlarni qoʻllash bilan YuOR larni  yana ham takomillashtirish 
mumkin.  Tiristorlar  yuklama  toki  nol  orqali  oʻtish  momentida  ishlab  ketadi  va 
ikkilamchi chulg’amlarni kerakli tartibda ketma-ket ulaydi. 
 
2.2-jadval 
Jarayon 
№ 
Kontakt va saqlagichlar vaziyati 
K
1
 
K
2
 
I
1
 
K
3
 
K
4
 
I
2
 










































 

Download 3,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   148




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish