PN
YuN
U
U
n
,
(2.1)
Uch chulg’amli transformatorlarda chulg’amlarning har qaysi jufti uchun
transformatsiya koeffitsiyenti aniqlanadi: YuK va PK; YuK va OʻK; OʻK va PK.
Transformatorlarning nominal toklari deb, chulg’amlarning zavod
pasportida qoʻrsatilgan toklarining qiymatiga aytilib, transformatorning ana shu
toklarda uzoq vaqt normal ishlashiga yoʻl qoʻyiladi.
Transformatorning istalgan bir chulg’amining nominal toki uning nominal
quvvati bilan nominal kuchlanishidan aniqlanadi.
Qisqa tutashuv kuchlanishi U
q.t.
-shunday kuchlanishki, transformatorning
chulg’amlaridan biriga shu kuchlanish berilganda, boshqa chulg’amiga qisqa
tutashgan boʻlsa, undan oʻtayotgan tok nominal miqdoriga teng boʻladi.
Qisqa tutashuv kuchlanishi transformator kuchlanishining pasayish
kattaligini aniqlab, uning chulg’amlaridagi toʻla qarshilikni harakterlaydi.
Uch chulg’amli transformatorda qisqa tutashuv kuchlanishi uning istalgan
bir juft chulg’ami uchun, uchinchi chulg’ami uzib qoʻyilib aniqlanadi. Shunday
qilib, uch chulg’amli transformator
u
q.t.
ning uchta qiymatiga ega boʻladi.
Hamma transformatorlar uchun qisqa tutashuv kuchlanishi nominal
kuchlanishga nisbatan foiz hisobida ifodalanadi:
2
2
.
.
r
a
t
q
u
u
u
,
(2.2)
bunda
u
a
-transformatorning aktiv qarshiligiga bog’liq boʻlgan qisqa tutashuv
kuchlanishining aktiv tashkil etuvchisi;
u
r
-transformatorning reaktiv (induktiv)
qarshiligiga bog’liq boʻlgan qisqa tutashuv kuchlanishining reaktiv tashkil
etuvchisi.
36
Chulg’amlarning induktiv karshiligi aktiv qarshilikka qaraganda ancha katta
(uncha
katta
boʻlmagan
transformatorlarda 2-3 marta,
yiriklarida esa 15-20 marta)
boʻlganligi uchun
u
q.t.
asosan
reaktiv
qarshilikka,
ya’ni
chulg’amlarning
oʻzaro
joylashishiga, ular orasidagi
kanalning eniga, chulg’amlar-
ning
balandligiga
bog’liq
boʻladi.
Salt
yurish
toki
i
c
,
poʻlatdagi aktiv va reaktiv
isroflarni harakterlaydi va poʻlatning magnit xossasiga, magnit oʻtkazgichning
tuzilishini va uni yig’ish sifatiga, hamda magnit induksiyasiga bog’liq boʻladi. Salt
yurish tokining kattaligi transformator nominal tokiga nisbatan foiz hisobida
ifodalanadi.
Sovuqlayin
prokatlangan
poʻlatdan
yasalgan
hozirgi
transformatorlardagi salt yurish toklarining qiymati katta boʻlmaydi.
Salt ishlashdagi
ΔP
s
va qisqa tutashishdagi
ΔP
q.t.
isroflar transformatorning
tejamli ishlashini bildiradi. Salt ishlashdagi isroflar poʻlatning qayta magnitlanishi
hamda uyurma toklarni hosil boʻlishidan kelib chiqadigan isroflar yig’indisidan
iborat.
Qisqa tutashuv isrofida chulg’amlardan yuklama toki oʻtganda hosil
boʻladigan isroflar, transformator chulg’amlari va tuzilishidan kelib chiqadigan
qoʻshimcha isroflar kiradi. Sochilish magnit maydonlari chulg’amning chekka
oʻramlari hamda transformator tuzilishlari (bak devorlari, yarmo balkalari va
hokazolar) da uyurma toklar hosil qilib, qoʻshimcha isroflarni keltirib chiqaradi.
Ularni kamaytirish uchun chulg’am koʻp tomirli transpozitsiyalangan simdan
tayyorlanib, bak devorlari esa magnit shuntlari bilan ekranlanadi (toʻsiladi).
Transformatorlarning chulg’amlari, odatda, yulduz Y, chiqarilgan neytralli
2.2-rasm. Transformator va avtotransformatorlarning
neytrallarini yerga ulash usullari: a) 110-220 kV li
YuOR siz transformatorlarda; b) 330-500 kV li YuOR
siz transformatorlarda; d) 110 kV li o‘rnatilgan YuOR
li transformatorlarda; e) avtotransformatorlarda;
f) 150-220 kV li YuOR li transformatorlarda;
g) 330-500 kV li YuOR li transformatorlarda
37
yulduz Y va uchburchak Δ koʻrinishidagi sxemalar boʻyicha ulanadi. Birlamchi va
ikkilamchi chulg’amlarning EYuK lari (
Do'stlaringiz bilan baham: |