Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

 
6.5. Generatorlarning shikastlanish turlari va nonormal rejimlari. Sinxron 
generatorlarning himoya turlari 
Generatorlarning shikastlanish turlari va nonormal rejimlari 
 
Generatorlarda 
quyidagi 
shikastlanishlar 
boʻlishi 
mumkin: 
stator 
chulg’amida  koʻp  fazali  hamda  bir  fazali  qisqa  tutashuvlar,  1  fazadagi 
chulg’amlarning oʻzaro tutashuvi, sinxron  generatorlar uchun rotor chulg’amining 
yerga  ulanishi.  Bu  shikastlanishlar  natijasida  generatorda  tok  oshadi,  tarmoqda 
kuchlanish  pasayishi  sodir  boʻladi.  Shuning  uchun  koʻp  fazali  qisqa  tutashuvdan 
himoya sabr vaqtsiz oʻchirishga xizmat qiladi. 

---

 
176 
Generatorning  bir  fazali  qisqa  tutushuvdan  himoyasi  tarmoqning  betaraf 
nuqtasi holati bilan aniqlanadi. 
Kuchlanishi  1000  V  gacha  tarmoqlarda  betaraf  nuqta  yerga  tutashtirilgan 
boʻladi va bu yerda bir fazali qisqa tutushuv sabr vaqtsiz oʻchiriladi. 
Yuqori  kuchlanishli  tarmoqlarning  betaraf  nuqtasi  yerdan  izolyatsiyalangan 
yoki  yoy  soʻndiruvchi  reaktor  orqali  ulangan  boʻladi.  Bunday  tarmoqlarda  bir 
fazali  qisqa  tutashuv  koʻp  hollarda  xavfli  hisoblanmaydi.  Shuning  uchun  himoya 
faqat xabar berish uchun  ishlaydi. 
Bir fazali qisqa tutashuvdan maxsus himoya qisqa tutashuv  toki I
3,max 

10 A 
boʻlganda,  quvvati  2  MVt  dan  yuqori,  kuchlanishi  1000  V  gacha  boʻlgan 
generatorlar uchun qoʻllaniladi. 
Chulg’amlarning  oʻzaro  tutashuvi  natijasida  nominal  tok  oshadi,  magnit 
oʻzak  va  shikaslanmagan  chulg’amlar  ortiqcha  qiziydi,  bu  hol  izolyatsiyaning 
yanada  koʻproq  buzilishiga  olib  keladi.  Shuning  uchun  filtrli  tok  himoyasi  taklif 
etiladi.    
Generatorlarning nonormal rejimlari: 
- yuklama ortishi; 
- kuchlanishning pasayishi natijasida aylanishlar sonining kamayishi; 
- ta’minlovchi tarmoq fazasining uzilishi; 
- Generatorning mexanik qismini shikastlanishi.