Gidroekologiya

Meandr nima? 
 
Suv oqimi dengiz yoki okeanga oqib tushishi davomida o’ziga yol ochib boradi.Tog’ daryosi 
tik yonbag’irlarni kesib o’tayotib,chuqur dara hosil qiladi.Vodiydan oqib o’tayotganda, daryoning 
o’zani ilon izi singari egri-bugri bo’lib qoladi. Daryoning burilgan joyi meandr deb ataladi.  
 
Daryolar qanday paydo bo’lgan? 
 
Yer yuzida son-sanoqsiz daryolar bor. Kichik irmoqlar va ariqlar  o’zaro  qo’shilib katta 
daryolarni hosil qiladi. Ular o’z novbatida dengizlar va okeanlarga quyiladi. Ayrimlari masalan,  
Amudaryo, Sirdaryo va Volga daryolari ichki dengizlar yoki ko’llarga quyiladi. Boshqa birlari esa 
qurg’oqchil mintaqalardan oqib o’tish jarayonida tobora kichrayib boradi. Axiyri yerga singib, 
bug’lanin yo’q bo’lib ketadi.  

---

 
114 
Daryolar yog’ingarchiliklardan eriyotgan qor vam muzlaiklardan buloqlar va tog’ 
ko’llaridan suv oladi katta daryolar ko’plab irmoqlar va nizbatan kichk daryolardan tashkil topadi. 
Hatto Amerikaning  ulkan daryolari bo’lmish Ohayo va Missuri ham aslida suvi ko’p Missisipining 
irmoqlaridir. O’z navbatida ularning har biri kichikroq irmoqlardan suv oladi. Demak ulkan 
Missisipi daryo tizimi minglab daryolar irmoqlar ariqlar va jilg’alardan tarkib topgan. Suvlari u 
yoki bu daryoga quyiladigan quruqlik qismi daryo basseyni deb ataladi. Janubiy Amerikaning 
Amazonka daryosi basseyni dunyodagi eng katta daryo basseyni hisoblanadi va uning hududui 
7050000 kvadrat kilometrni tashkil etadi. Dunyodagi eng uzun daryo Afrika qit’asidagi –  Nil 
daryosidir. Uning uzunligi 6670 km.  
Daryolar yerlarni sug’oribgina qolmasdan buzadi ham yil sayin yerni yuvib okeanga oqizib 
ketadi. Bu jarayon juda sekin kechadi. Bunga Amerikaning Kolorado daryosi hosil qilgan Grand-
Knaonni misol qilib keltirish mumkin. Bu misolimizda daryoning nafaqat yerga, qolaversa 
qoyalarni ham  yemirib ketishi yaqqol ko’zga tashlanadi.