Gidroekologiya

 
 
 
Kompas va dengiz kompasi qanday tuzilgan? 
 
Kompas olamning to’rt tomoni ko’rsatib qo’yilgan siferblatdan va magnitlangan mil 
(strelka) dan iborat. Uning zangori tusli chekkasi doim shimolni ko’rsatib turadi, demak kompasli 
sayyoh yo’lda yanglishib qolmaydi.  
Magnitning hamisha shimol- janub o’qi bo’ylab yo’nalganligi odamlarga qadim- qadimdan 
ma’lum. Yanada aniqroq qilib aytsak: shimol-  janub magnit o’qi bo’ylab. Shu sababli kompasga 
qarab jug’rofiy ahvolni aniqlashga kichik bir aniqlik kiritish o’rinlidir. Siferblat shu maqsadga 
xizmat qiladi: olamning tomonlari yo’nalishini aniq bilish uchunn  mil (strelkaning) magnitidagi 
zangori tomon shimoliy yo’nalish bilan mos bo’lishi kerak. Biroq buni biron metall buyumga yaqin 
joyda turib aniqlab bo’lmaydi. Bunday joylarda mil (strelka) shimoliy yo’nalishni “yo’qotadi” va 
sizni aldab qo’yadi. 
Dengiz  kompasi mil (strelka)  siz bo’ladi. uning magnitlangan siferblati suv-  spirt eritmasi 
bilan to’ldirilgan  dumaloq korpus ichida aylanib turadi. Shu sababli siferblat burinlari erkin burilib 
harakatlanadi. Siferblatning o’zi esa doimo bir xil gorizontal holatda bo’ladi.