Geologiya-qidiruv va kon-metallurgiya ” fakulteti “hayot faoliyati xavfsizligi” kafedrasi

I–BOB
AVTOMABILLARGA YOQILG’I QUYISH SHAXOBCHALARI HAQIDA UMUMIY MA’LUMOTLAR

1. 
   Avtomobillarga yoqilg’i quyish inshootlarining vujudga kelishi.
   

Hozirgi kunda insonlardi yoqolg’iga bulgan ehtiyojlari kundan kunga ortib bormoqda.Bu esa yoqil’i quyish shahobchalarini ortib borishiga sabab buladi Shunday ekan insonlarni ehtiyojlari uchun yangidan yangi qulay va havfsiz yoqilg’i quyish shahobchalariga talab oartadi. Yoqilg'i quyish shoxobchalarini qurish uchun mavjud rivojlanishni va ushbu hududni rekonstruksiya qilishning bosh rejasini hisobga olgan holda uchastka ajratilishi kerak. Hududning o'lchami yoqilg'i quyish shoxobchasining o'tkazuvchanligi, uning ish sharoitlari, avtomobillarga yonilg'i quyish turlari, shuningdek, yoqilg'i quyish shoxobchasi hududidan asosiy yo'lga kirish va chiqish joyining joylashuvi bilan belgilanadi. Yoqilg'i quyish shoxobchasi hududida stantsiya binosi, to'ldirish uskunalari bo'lgan orollar, tanklar ustidagi orollar mavjud.Yoqilg'i quyish shoxobchalarini qishda isitish va texnologik maqsadlarda issiqlik bilan ta'minlash dizel yoqilg'isi uchun o'z qozonxonasidan mo'ljallangan bo'lsa, u holda stantsiya hududida maxsus suv ombori taqdim etiladi. Yakka tartibdagi avtomobillarga texnik xizmat ko'rsatish operatsiyalarini bajaradigan stantsiyalarda maxsus inshootlar yoki ochiq joylar quriladi. Zamonaviy yoqilg'i quyish shoxobchalarining ish sharoitlarini loyihalash va tadqiq qilish amaliyoti shuni ko'rsatadiki, dispenserlarning uchta sxemasi eng maqbuldir: diagonal, parallel va perpendikulyar. Sxemalarning nomlari magistralga diagonal ravishda, unga parallel yoki perpendikulyar ravishda bitta chiziqda ustunli orollarning joylashishini aniqlaydi. Taxminan, 500 ta yoqilg'i quyish shoxobchalarining umumiy maydoni mos ravishda kamida 1500 m 2, 750 - 3000 m 2, 1000 - 4000 m 2 bo'lishi kerak deb hisoblash mumkin.Yoqilg'i-moy tarqatgichlar sonini aniqlashda har bir dispenserning quvvati soatiga 15 ta avtomashinani, dispenserdan foydalanish darajasi 0,6 ga teng. Ba'zida yoqilg'i quyish shoxobchalarida yonilg'i quyish moslamalari soni hisoblanganidan ko'ra ko'paytiriladi, masalan, yoqilg'i quyish uchun qulayroq sharoitlarda, masalan, uning har ikki tomonida joylashgan ikkita bakli avtomobilni bir vaqtning o'zida yonilg'i quyish uchun.Yoqilg'i va moylar uchun tanklarning sig'imini aniqlash uchun avtomobilni yonilg'i quyishning o'rtacha miqdori 50 litr yoqilg'i va 2 litr moy olinadi.Yoqilg'i va moylarni saqlash uchun tanklarning sig'imi uch-besh kunlik ta'minot asosida aniqlanadi. Zaxira yoqilg'i quyish shoxobchasi tomonidan taqdim etilgan yoqilg'i va moylarning navlari soniga, shuningdek, neft mahsulotlarini tank fermasidan etkazib berish shartlari va masofasiga qarab hisoblanadi. Yoqilg'i quyish shoxobchalari ikki-to'rt navli benzin, bir navli dizel yoqilg'isi va bir-ikki turdagi moylarni saqlash va tarqatishni ta'minlaydi.Mavjud yoqilg'i quyish shoxobchalarining tajribasiga ko'ra, tanklarning umumiy quvvati taxminan quyidagicha taqsimlanadi: benzin uchun - quvvatning 70-80%, dizel yoqilg'isi uchun 15-25% va neft uchun 5-8%. Yoqilg'i quyish shoxobchasi jihozlari va jihozlarining joylashuvi xizmat ko'rsatuvchi xodimlar va yonilg'i quyish transport vositalari haydovchilarining ishlashi uchun qulay bo'lishi kerak, shuningdek, yoqilg'i va moylar uchun stansiya hududi bo'ylab quvurlarning minimal uzunligini ta'minlashi kerak. Dispenserlarning joylashishi ikki tomonlama yonilg'i quyish imkoniyatini va avtomashinalarning dispenserlarga qulay kirishini va yoqilg'i quyish shoxobchasi hududidan yonilg'i quyishdan keyin ularni jo'natishini ta'minlashi kerak. Yoqilg'i quyish shoxobchalari hududida dispenserlarni joylashtirishda shuni yodda tutish kerakki, avtomobillar, yuk mashinalari va avtobuslar chap tomondan, dizel dvigatelli avtomashinalar o'ng tomonda, ikkita bakli avtomobillar esa har ikki tomondan yoqilg'i bilan to'ldiriladi.Barcha to'ldirish uskunalari balandligi 200+300 mm bo'lgan orollarda o'rnatilgan. Orollarning kengligi kamida 1,2 + 1,0 m bo'lishi kerak.Yoqilg'i quyish shoxobchalari tarixidagi eng yaxshi joylashuvni hisobga olish kerak, unda ustunli orollar avtomobillarning kirish va chiqish yo'llari o'rtasida joylashgan va orolning bo'ylama o'qi harakat yo'nalishiga parallel. avtomobillar.Oroldagi yonilg'i quyish moslamalari orasidagi masofa odatda 10÷12 m (yuk mashinasi asosida) olinadi. Ikkita yonilg'i dispenserlari uchun orolning uzunligi taxminan 14 m.Oroldagi ikkita yoqilg'i dispenserlari orasiga yog', havo va suv dispenserlari joylashtirilishi mumkin.Yoqilg'i quyish shoxobchalari hududidagi o'tish joylarining o'qlari bo'ylab o'lchanadigan yaxlitlash radiusi avtomobillar kamida 6,5 m, yuk mashinalari uchun esa kamida 14 m bo'lishi kerak.Texnik xizmat ko'rsatish xodimlarini qisqartirish va stantsiyaning o'tkazuvchanligini oshirish uchun o'z-o'ziga xizmat ko'rsatishdan foydalanish uchun markaziy nuqtadan masofadan boshqarish bilan yonilg'i quyish uskunasidan foydalanish tavsiya etiladi. Dispenserlarning ishlashini markaziy nuqtadan masofadan boshqarishda, yonilg'i quyish joyida joylashgan operator va haydovchi o'rtasida ovozli yoki yorug'lik signalini ta'minlash kerak.

1-rasm.

Hozirgi kunda respublikamiz hududlarida uz faoliyatini olib borayotgan insonlarning ehtiyojlarini kechayu kunduz qondirib kelayotga korhonaga yuzlansak. «UNG Petro» MCHJ O‘zbekiston Respublikasidagi eng yirik yoqilg‘i quyish stansiyalarining tarmog‘i bo‘lib «UNG» milliy brendi ostida neft va gaz mahsulotlarini sotishni amalga oshiruvchi kompaniyadir. «UNG Petro» kompaniyasida chakana savdo tarmog‘ida jami 78 ta AYOQSH, AGTSH va AGTQSHlari mavjud, ulardan 23 tasi Respublikaning 9 ta viloyatida faoliyat yuritadi. Respublika bo‘ylab yiliga 200 ming tonnadan ortiq avtomobil yoqilg‘isi sotiladi.

«UNG Petro» MCHJ «O‘zbekneftgaz» AJ faoliyatining samaradorligini oshirish bo‘yicha ustuvor chora-tadbirlar to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 19-fevraldagi 143-sonli qarori asosida yoqilg‘i quyish shoxobchalari tarmog‘ini boshqaruvchi kompaniya sifatida tashkil etilgan. Kompaniya doimiy ravishda modernizatsiya qilish va xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish bilan birga milliy brend ostida muvaffaqiyatli ish olib bormoqda. «UNG Petro» MCHJ 2021 yildan boshlab elektromobillarni quvvatlash stansiyalarini o‘rnatishni boshladi. Xozirgi kunda Toshkent, Jizzax va Samarqanda shaharlarida stansiyalar mavjud. «UNG Petro» MCHJda bugungi kunda 1500 ga yaqin ishchi-xodimlar faoliyat olib borishadi. Korxona tasarrufidagi 78 ta ob’ekt “Xavfli ishlab chiqarish ob’ekti” (XICHO) xisoblanadi va xavfliligi darajasiga ko‘ra toifalangan (II-toifa). (O‘zbekiston Respublikasi “Xavfli ishlab chiqarish ob’ekatlarining sanoat xavfsizligi to‘g‘risida”gi № 57-sonli qonuni 4-modda). SHuning uchun korxonaning barcha ob’ektlarida xavfsizlik choralari doimiy ravishda nazoratga olingan. XICHO larda xavfsizlik talablarini bajarilishini “O‘zbekneftgaz” AJtining “Sanoat va ekologiya xavfsizligi, sog‘liqni muxofaza qilish va mehnat xavfsizligi departamenti”, O‘zbekiston Respublikasi Energetika vazirligi huzuridagi neft mahsulotlari va gazdan foydalanishni nazorat qilish inspeksiyasi (O‘zneftgazinspeksiya), O‘zbekiston Respublikasi Sanoat xavfsizligi davlat qo‘mitasi, O‘zbekiston kasaba uyushmalari federatsiyasi, O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi xududiy boshqarmalari nazorat qilishadi.