Географияси Тошкент 2006 Ўзбекистон Республикаси

Сув ресурсларидан фойдаланиш. Сув ресурсларидан ерларни ўзлаштириш омили тариқасида оқилона фойдаланиш масалалари нафақат пахтачилик зонасида, балки пахтачилик-лалмикор ва лалмикор зоналарда ҳам муҳим аҳамиятга моликдир.
Маълумки, Ўзбекистоннинг сув ресурслари Сирдарё ва Амударё билан боғлиқ. Сирдарёнинг кўпйиллик ўртача оқими 38 км³ ни, Амударёники эса 79 км³ ни ташкил этади. Ҳозирги кунда уларнинг сув ресурслари деярли тугаб бўлган. Шу муносабат билан обикор деҳқончиликда сув ресурсларини тўғри ҳисобга олиш ва улардан оқилона фойдаланиш муаммоси долзарб масалага айланган. Амударё ирмоқларидан Сурхондарё (70,2 м³Ғс), Шеробод (7,5 м³Ғсек), Қашқадарё (50 м³Ғс), Зарафшон (164 м³Ғс) дарёлари Ўзбекистон ҳудудида оқади. Амударё сувининг маълум қисми унинг қуйи оқимидаги Хоразм ва Қорақалпоғистон ерларини суғоришга сарфланади. Амударёнинг ўрта оқимида Бухоро ва Қашқадарё воҳаларидаги янги ерларни ўзлаштириш мақсадида Қарши, Аму-Бухоро ва Аму-Қоракўл каналлари қурилган. Сирдарёнинг энг йирик ирмоқлари Норин (423 м³Ғс), Қорадарё (121 м³Ғс), Сўх (41 м³Ғс) дарёларининг қуйи оқимлари, Чирчиқ (221 м³Ғс), Оҳангарон (15,4 м³Ғс) дарёлари Ўзбекистон ҳудудида жойлашган. Ўзбекистоннинг тоғ оралиғи ва тоғ этагида жойлашган ҳудудларида ер усти сув оқимининг асосий қисми дарёлар ўзанларидан ва сув омборларидан каналларга олинади. Бу каналлар орқали Ўзбекистон воҳаларига йилига 50 км³ ҳажмда сув келади.
Ўзбекистондаги Қизилқум чўли ва Устюрт тошлоқ платоси ўзанли оқимга эга эмас. Шу боис бу ерларда сувдан хўжаликда фойдаланишнинг бирдан бир манбаси ер ости сувларидир. Устюртнинг ер ости сувлари шўрроқ ва шўр. Айрим жойларда чучук сув бўлиши эҳтимоли бор. Устюртдаги ер ости сувларининг ишлатилиши мумкин бўлган миқдори жуда кам. Қизилқумда чучуклантирмасдан фойдаланиш мумкин бўлган ер ости сувлари жуда кам. Марказий Қизилқумда ер ости сувларининг тўхтовсиз олиб туриш мумкин бўлган миқдори 11,0 м³Ғс га тенг.
Ўзбекистндаги мавжуд сув ресурсларининг асосий тури бўлган ер ости ва ер усти сувларидан оқилона фойдаланилган тақдирда обикор деҳқончилик ва яйлов чорвачилигини ривожлантириш имконияти туғилади.