География ва табиий

Геоэкологик вазият, яъни ернинг шўрланганлик даражаси, чўллашиш, эрозия, жарланиш, ер ости сувларининг юзага нисбатан жойлашганлиги кабилар ҳам қишлоқ хўжалиги тармоқларининг ихтисослашуви ва жойланишини белгилаб беради. Бинобарин, шоличилик тармоғи ер ости сувларининг юзага нисбатан яқин жойлашган ҳудудларда шаклланса, ерларнинг шўрланганлик даражаси, тупроқ эрозияси ҳамда ёғингарчилик кўп тушадиган тоғ ва тоғ олди ҳудудларида жарланишлар қишлоқ хўжалиги экинлари ҳосилдорлигига бевосита таъсир этади.
Аҳоли сони ва жойлашуви қишлоқ хўжалиги тармоқларининг ҳудудий ихтисослашуви ва ривожланишига сезиларли таъсир кўрсатади. Масалан, мамлакатимизнинг ер ресурслари тақчил, меҳнат ресурсларига бой ҳудудлари интенсив деҳқончилик, аксинча, ер ресурслари кўп, аммо аҳоли сийрак жойлашган ҳудудлар эса, кўпроқ экстенсив чорвачилик хўжаликларига ихтисослашган. Шунингдек, аҳолининг миллий таркиби ҳам баъзи тармоқларнинг ривожланишида етакчи ўрин тутади. Чунончи, республикамизда чўчқачилик хўжаликлари кўпроқ номаҳаллий аҳоли, яъни рус, украин ва бошқа миллатлар томонидан ташкил этилмоқда. Корейс миллати эса, шоличиликка ихтисослашган хўжаликларнинг тараққий этишида фаол иштирок этмоқда.
Урбанизация жараёни кўпроқ шаҳар ва шаҳар атрофи қишлоқ хўжалигининг ихтисослашишида муҳим роль ўйнайди. Йирик шаҳарлар яқинида шаклланган хўжаликлар, асосан, шаҳар аҳолиси талабларидан келиб чиққан ҳолда, уларнинг эҳтиёжларини қондирувчи қишлоқ хўжалиги тармоқларига йўналтирилган бўлади. Бинобарин, сабзавотчилик, боғдорчилик, сут-гўшт чорвачилиги, паррандачилик ва ҳоказо. Ушбу маҳсулотларни шаҳарлар яқинида етиштирилишининг асосий сабаби йирик истеъмол марказларига сифатли маҳсулотлар етказиб бериш, мазкур ҳудудда инфратузилманинг қулайлиги, тайёрланган маҳсулотни тўғридан-тўғри истеъмолчиларга сотиш ва бошқалар. Агар бундай маҳсулотлар шаҳарлардан узоқроқда тайёрланса, у ҳолда бозорларга етиб келгунга қадар унинг сифати салбий томонга ўзгариши мумкин. Чунки, бундай маҳсулотлар камтранспорттабелли, яъни ташишга ноқулай ва қисқа вақт ичида асл ҳолини йўқотади.