Geografiya va ekologiya fakulteti

Назорат саволлари
* Дунё туризмида Ўзбекистоннинг ўрнини аниқланг.
* Юртимиздаги экотурларни юритиш объектларини санаб ўтинг.
* Республикамизда қанча ва қаерда қўриқхоналар мавжуд ?
* Қўриқхоналарда қандай сайёҳликка рухсат этилади ?
* “Табиатни муҳофаза қилиш тўғрисида”ги қонун қачон қабул қилинган ?
* Қизил китоб нима ва унда нималар акс эттирилган ?
* Қизил китобга киритилган ўсимлик ва ҳайвонот дунёсини қандай қилиб
томоша қилиш мумкин ?
* "Қозон – туризм" деганда В.Цой нимани инобатга олган эди ?
* "Экосан – тур" қандай компания ?
* Шаҳар аҳолисидан кимлар кўпроқ экотуристик саёҳат қилишади ?
* Республикамизнинг экотуристик имкониятлари қандай баҳоланади ?
* Табиат қўйнига саёҳатни кимлар кўпроқ ёқтирадилар?


11 амалий машғулот
Жаҳон ва қўшни давлатлар тажрибаси

Табиат қанчалик турли-туман бўлса, экотуризм ҳам шунчалик

турличадир. Уларнинг фарқи нафақат иқтисодий ёки табиий кўрсатгичларга,
балки маҳаллий урф-одатлар ва анъаналар, социал ва сиёсий ҳолатга ҳам
бевосита боғлиқдир. Шунинг учун экотуризмни таснифлашда ижтимоий
муносабат кўрсаткичлари муҳим аҳамият касб этади. Мазкур бўлимда
экотуризмнинг регионал, яъни минтақавий хусусиятларини айрим
мамлакатлар мисолида кўриб чиқамиз. Зеро, табиатнинг хилма-хиллиги
айнан минтақавий даражада кўпроқ фарқ қилади ва у фанда экотуризмнинг
географик жиҳатлари, деб аталади.
Мутахассисларнинг таҳлилига кўра экотуризмнинг минтақавий
фарқлари уларнинг иқтисодий–ижтимоий кўрситкичларини ҳам белигилаб
беради.. Масалан, энг ривожланган мамлакатлар (катта саккизлик давлатлари
мисолида) Шимолий ярим шарда жойлашган. Ҳисоб-китоблар кўрсатишича
умумий сайёҳларнинг келиб-кетиши ривожланган давлатларда 57 фоизни,
ривожланаётган давлатларда – 30 фоизни ва ўтиш давридаги давлатларда –
1,3 фоизни ташкил этади (5-расм).
Дунё бўйича сайё­ларнинг
кўпайиши, млн.киши Лекин, экотуризм географияси умумий туризмникидан ўзгачадир.
Анъанавий сайёҳларнинг асосий оқими ривожланган давлатлардан
ривожланганларига йўналган, унда Франция, АҚШ, Испания, Италия
давлатлари етакчилик қилса, экотуристлар эса кўп ҳолларда ривожланган
давлатлардан ривожланаётганларига боришмоқда (6-расм). Кўп туристларни
ўзига тортувчи, экзотик табиатли Непалнинг осмонўпар тоғлари,
Амазонканинг киши юриб бўлмас тропик ўрмонлари, Африканинг ҳайвонот
дунёсига бой саванналари етакчилик қилмоқда. Статистика бўйича
ривожланаётган давлатлар орасида Кения, Танзания, Эквадор, Коста-Рика,
Непал, тез суръатларда иқтисодий кўрсаткичларга эга бўлаётган Австралия,
Янги Зеландия ва Жанубий Африка Республикаси (ЖАР) ҳам булардан
қолишмаяпти. Айрим давлатларда экотуристик ҳолатни таҳлил қилайлик.