Гeoгрaфия

2.
Көлiк торабы деген не? Атлас картасынан көлiк тораптарына мысалдар келтір.
3.
Өзбекстанда көліктің қайсы түрлері дамыған?
4.
Контурлы картадағы көлік тақырыбына тиісті тапсырмаларды орында және 
тәуелсіздік жылдары құрылған теміржолдарды белгіле. 
алмайды. Әуе көлi гiнде тасымалданатын 
жүктердің көпшілігі асығыс және бағалы 
жүктер (тез бұзылатын өнiмдер, почта және 
басқалар) болып табылады. Бүгiнгі күнде 
мемлекетiмiз көптеген шет мемлекеттермен 
әуе жолдары арқылы байланысуда. Жанына 
«Өзбекстан» деп жазылған және Мемлекет 
жалауының көрінісi түсірілген ұшақтарды 
көптеген мемлекеттердің әуежайларында 
кездес тіруге болады (75-сурет). 
Әуе көлігі жолаушы (әр жылы 2 млн-нан астам адам) тасу тұрғысынан ғана 
емес, бәлкім әр түрлі жүк тасу тұрғысынан да маңызды болады. Жергілікті 
әуе жолдарының жалпы ұзындығы 60 мың км-ден асты. Ташкент мемлекетіміз 
әуе көлігінің ең ірі торабына айналды. 
Құбыр көлiгiнен
негiзiнен газ бен жартылай мұнай тасуда пайдаланылады. 
Газ құбырларының iшiнде Жарқақ–Бұхара–Самарқант–Ташкент, Мүбәрак–
Ташкент трассалары өте маңызды (оларды 70-суреттен тап). Өзбекстаннан 
Оралға (2100 км), Мәскеуге (3500 км) өткізілген газ құбырлары диаметрiнiң 
үлкендiгi мен ұзындығы жағынан дүние жүзінде алдыңғы орында тұрады. 
Құбыр көлiгiнiң жұмыс өнiмдiлiгi құбырдың диаметрінен тыс газ немесе 
мұнайдың қандай қысыммен әрекеттенуiне де байланысты. Fылым мен техника 
жетiстiктерi 120 атмосфералық қысыммен газды жіберу мүмкіндігін беріп 
отыр. Бiрақ мемлекетiмiздің құбыр көлiгiнде қазiрше қысым 40 атмосферадан 
аспайды. Өзбекстан жағдайында мұнай мен газды құбырлармен тасу 
солтүстiктегi мемлекеттерге қарағанда біршама қолайлы. Мұнай, газ суықта 
қоюланады және құбырдан өтуi баяулайды. Мұның шарасы ретiнде құбырлар 
белгiлi аралықта арнаулы пештермен жылытып тұрылады. Өзбекстанның қысы 
оншалықты суық болмайтындығынан мұндай пештерге қажеттiлiк жоқ. Демек, 
қосымша қаражаттың жоқтығынан тұтынушыға арзанға түседi.
Мемлекетiмiзде электр жүйесiнiң пайда болуы және оның Орталық Азия 
жүйесiне қосылуымен көлiктiң жаңа түрi –