Гeoгрaфия

Су көлiгiнде
табиғи су жолдарынан пайдаланылады. Сол үшін су 
жолының бағыты көбінесе қажетті бағыттарға тура келе бермейдi. 
Оған жанармай көп жұмсалмайды және үлкен көлемдi жүктердi де таси 
бередi. Бiрақ қозғалыс жылдамдығы төмен. Өзбекстан материктің ішінде 
орналасқан мемлекет болғаны үшін су көлігінің маңызы үлкен емес.
Қазіргі күнде су көлiгi негізінен Әмудария кеме шаруашылығынан 
құралған. Республикада «Термiз теңіз порты», «Хорезм теңіз флоты», 
«Қарақалпақстан теңіз флоты» бірлестіктері құрылған. Мемлекеттiң теңіз 
флотында 150-ге жуық теплоход, сондай-ақ баржалар, көмекшi кемелер 
мен басқа техника құралдары бар. Жүктер негiзiнен Термiз-Хайратон, 
Шарлауық-Төрткөл, Хожейлi-Төрткөл, Хожейлi-Беруни, Қара тау-Тақиятас 
бағыттарында тасылады.
Болашақта Өзбекстан да дүние жүзі мұхитында өзінің флотына ие 
болады. Қазiрше сыртқа шығарылатын және сырттан келтiрiлiп жатқан 
жүктердiң белгілі жол ақысын – 
фрахттың
есесіне басқа мемлекеттердің 
кемелері тасып беруде.
Фрахт
— су жолында жүк тасудың ақысы. Бұл ақы жүктің 
салмағы, қанша қашықтыққа тасымалдануы, көлемі, кемеде 
тасымалдау уақытының мөлшеріне қарай белгіленеді. Өзбекстан 
шетке сатқан тауарларын шетелдің кемелерінде тасып, көп 
қаржы жұмсауға мәжбүр болып отыр.
Әуе көлiгi
көлiктiң ең қымбат және сонымен бірге ең тез әрекеттенетiн және 
жер рельефiне аз байланысты болған түрi. Жолаушыны алыс қашықтыққа, 
атап айтқанда, шетелге тасуда, әуе көлiгiнiң орнын ешқандай көлiк түрi баса 
74-сурет. Қамшық асуындағы туннель.
http://eduportal.uz

---

94
?
1.
71-суретті пайдаланып автомобиль және теміржол көлігі арқылы жылына 
неше млн тонна жүк тасылуы мен жүк тасудың орташа қашықтығын анықта.