Гeoгрaфия

14-сабақ
14-сабақ
27-сурет.
Ангрен кенінде 
көмірдің ашық әдісте 
қазып алынуы.
http://eduportal.uz

---

39
кендерiнен жылына 4 млн. тоннаға жуық көмiр қазып алынады. Бiрақ 
бұл мөлшер Өзбекстанның көмiрге болған қажеттiлігiн қанағаттандыра 
алмайды. Өйткенi металлургия, химия сияқты өнеркәсіп салаларының 
дамуы көмiрге болған қажеттiліктi арттырып отыр (28-сурет). 
Сөйтiп, Өзбекстандағы көмiрдiң негiзгi қорлары Ангрен, Шарғұн 
және Байсын кендерiнде орналасқандығын бiлiп алдық. 
Көмiр өнеркәсiбiне тиiстi тағы бiр мәлiметтi бiлiп қой. Мемлекетiмiзде 
қазып алынып жатқан көмiрдiң дерлiк барлығы (97,4 пайызы) қоңыр 
көмiр, қалған бөлiгi таскөмiр. 
Мемлекетiмiзде көмiр қазып алудың өзiне тән тағы бір ерекшелігi 
– оның 90-95 пайызы ашық әдiсте қазып алынады.
Табиғи газ өнеркәсібі енді қалыптасып жатқан (1961 жылы) жылдарда 
Ангрен көмiр кенiндегі жерасты газогенераторларында көмiрдi жоғары 
қысымдағы ауа ағымы көмегiмен газға айналдыратын «Жерастыгаз» 
станциясы iске қосылған едi. Қазіргі күнде одан тиімді пайдаланып, 
қоңыр көмірдің бір бөлігі жер астында газға айналдырылады. Солайша 
ашық әдiсте қазып алынатын көмiрдiң де маңызы артып баруда.
?
28-сурет.
Ұлттық экономикада көмірден пайдалану.
1.
Мемлекетiмiздiң көмiр, мұнай, газ кендерi қай жерлерде орналасқан?
2.
Жанармай өндiрiсi құрамы келешекте қалай өзгередi?
3.
Шарғұн көмір кені мен Ангрен көмiр кенiнiң өзiндiк ерекшелiктерi 
неде?
Тұрғын үйлерді 
жылыту
Электр энергия 
шығару
Өнеркәсіп
Металлургия
Көлік
КӨМІР
Химия 
өнеркәсібі
http://eduportal.uz

---

40
29-сурет. 
Өзбекстандағы негізгі электр станциялар және электр ұзату 
линиялары.