География ҳӘм тәбийий ресурслар факультети экономикалық ҲӘм социаллық география кафедрасы

3. Темаға тийисли дереклердиң обзорын жазыў
(кеминде 5 дерекке жазыў керек)
1.А.Солиевтиң “Ўрта Осиё шаҳарларининг ривожланиши” атлы китабы менен танысып шықтым. Бул шығарма 1978-жылы баспадан шыққан болып, ол 5 темадан ибарат. Төменде оның темаларына тоқтап өтемиз.
Китаптың басында кирисиў орын алған. Кирисиўде бул китаптың жазылыўы, ондағы мағлыўматлар ҳәм урбанизацияның халық хожалығы индустрализацияласыўы менен байланыслы, сондай-ақ урбанизация ҳар бир заманның ең динамикалық ўақыясы ҳәм ең актуал машқаласы екенлиги ҳаққында айтып өтилген.
Жумыстың биринши темасы «Елатлы пунктлердиң жайласыўы ҳәм урбанизацияның улыўмалық өзгешеликлери» деп аталып онда өндирис күшлериниң раўажланыўы халық хожалығының аймақлық структурасының жетилисиўи, өндиристи аймақлық шөлкемлестириўдиң формаларының қәлиплесиўи менен бирге раўажанатуғынлығы, ал өндириўши күшлердиң раўажланыў темпин ҳәм оның бағдарларын, хожалықтың аймақлық ҳәм тармақлық структурасы, демографиялық өсиў тенденциялары, соның менен бирге тәбийий географиялық шараятлар елатлы пунктлердиң жайласыўының ҳәм урбанизация процессиниң әҳмийетли регионаллық өзгешеликлерин белгилейтуғынлығы ҳаққында сөз етилген.
Шығарманың екинши темасы «Қала халқының өсиўи ҳәм Орта Азия қалаларының қәлиплесиўи» деп аталып, онда автор тәрепинен қала халқының өсиў динамикасы үйренилген, урбанизация дәрежесиниң артып барыўы қала ҳәм аўыл халқының өсип барыў пәтлери арасындағы парықлар менен байланыслы екенлиги ҳәм индустриаластырыўдың регионаллық өзгешеликлери қалалардың бурынғы (ески) елатлы пунктлери, тийкарынан аўыл хожалық шийки затын қайта ислеў бойынша пайда болған дәслепки санаат кәрханалары жайласқан район орайларының негизинде қәлиплесиўине де тәсир көрсететуғынлығы ҳаққында айтылған.
Китаптың үшинши темасы «Халықтың қалалар бойынша жайласыўындағы өзгерислер ҳәм ири қалалардың раўажланыўы» деп аталып, онда Орта Азиядағы ири қалалардың халық саны бойынша тутқан орны анализленген, сондай-ақ, қалалардың системасында киши қалалар ҳәм қала поселкалардың үлкен орынды ийелейтуғынлығы, қала халқының тийкарынан ири ҳәм пайтахт қалаларда төпланғанлығы Орта Азия республикалары ушын тән қәсийет екенлиги келтирилген. Усы темаға тийисли мағлыўматлар көрсетилген кестелерди де көриўимиз мүмкин.
Шығарманың кейинги төртинши темасы елатлы пунктлериниң аймақлық системаларының қәлиплесиўи ҳәм урбанизацияның раўажланыўы ҳаққында, соның менен бирге халықтың қала ҳәм аўыллық орынларда жайласыўының бирлескен системаларының таўлараралық ҳәм алапларға туўра келетуғынлығын атап өтилген. Бул темада Ферғана алабы, Гиссар-Вахш алабы, Ыссыкөл бассейни, Шыршық алабы кеңирек изертленген.