Geografiya 10 sinf 2017. indd



Download 1,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/140
Sana18.01.2022
Hajmi1,96 Mb.
#386889
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   140
Bog'liq
Geografiya o‘rta ta’lim muassasalarining 10-sinfi va o‘rta maxsu (1)

O‘rta  asrlar  bosqichi. 
Bu  davrda  geografi ya,  umuman,  ilm-fan, 
asosan  Sharqda,  xususan,  O‘rta  Osiyo,  Misr,  Eronda  rivojlandi.  Geogra-
fi y  a  fani,  asosan  o‘lkashunoslik,  kartografi ya,  geodeziya  yo‘nalishida 
rivojlandi.  Muhammad  ibn  Muso  al-Xorazmiy  IX  asrda  Yerning  sharsi-
mon  ekanligini  isbotlab,  uning  o‘lchamlarini  nisbatan  aniq  o‘lchadi. 
“Surat-al-Arz”  nomli  kitob  yozib,  Sharq  geografi yasiga  asos  soldi. 
Geografi ya  fanining  rivojida  Abu  Rayhon  Beruniyning  xizmati  beqi-
yos.  Uning  geografi yaga  oid  22  ta  asari  bo‘lib,  shundan  12  tasi  geo-
deziya,  4  tasi    kartografi ya,  3  tasi  iqlimshunoslik,  3  tasi  mineralogiyaga 
oid  va  hozirgi  kunda  ham  dolzarb  hisoblanadi.  U  yasagan  globus  esa 
Yerning  sharsimonligini  isbotlash  va  tushuntirishda,  Shimoliy  yarim-
shar  tabiatini  o‘rganishda  tengi  yo‘q  manba  bo‘lgan.  U  yunon  va  rim 
olimlaridan  farq  qilib  olamning 
geliotsentrik 
tuzilishi  nazariyasini  rivoj-
lantirishga  hissa  qo‘shgan. 
Abdurazzoq  Samarqandiy  Hindistonga  sayohat  qilib,  Eron,  Pokiston, 
Arabiston  dengizi  haqida  boy  ma’lumotlar  to‘pladi.  Ahmad  Farg‘oniy 
astronomiya,  iqlimshunoslik  gidrologiya  fanlariga  oid  asarlar  yarat-
di.  U  Nil  daryosining  suv  sarfi ni  o‘lchaydigan  “Nilometr”  asbobi-
ni  yaratib,  daryolarning  suv  sarfi ni  o‘lchash  va  unga  bog‘liq  ishlarni 
to‘g‘ri  rejalashtirishga  asos  yaratdi.  Umar  Xayyom  tomonidan  ko‘plab 
xarita lar  tuzildi.  Yoqut  Hamaviy  geografi k  lug‘at  –  o‘sha  davrdagi 
geografi k  bilimlar  ensiklopediyasini  tuzdi.  Zahiriddin  Muhammad  Bobur 
“Boburnoma”  asari  orqali  geografi ya  faniga  katta  hissa  qo‘shdi.   
Bu  davrda  yevropaliklar  ham  sayohatlar  uyushtirib,  geografi k 
bilimlarning  boyishiga  sezilarli  hissa  qo‘shdilar.  982-yil  Erik  Rauda 


8
Grenlandiyani,  uning  o‘g‘li  Leyve  Eriksson  esa  Shimoliy  Amerikaning 
shimoli-sharqiy  sohillarini  o‘rgandi.  1271–1295-yillarda  venetsiyalik  Mar-
ko  Polo  Xitoyga  safar  uyushtiradi  va  uning  ma’lumotlari  Ptolemeyning 
xaritasida  tasvirlanmagan  joylarni  to‘ldiradi.  1466–1472-yillarda  A.  Niki-
tin  Hindistonga  sayohat  qilib  “Uch  dengiz  osha  sayohat”  asarini  yozadi. 
Bosqichning asosiy natijalari:
 
Yerning  shakli  va  o‘lchamlari  aniqroq 
o‘lchandi,  geodeziya,  kartografi ya,  gidrologiya,  iqlimshunoslik  fanlari 
shakllandi va rivojlandi, o‘lkashunoslik va mamlakatshunoslikka bag‘ish-
langan  yirik  asarlar  yozildi,  Sharq,  xususan,  O‘rta  Osiyo  geografi yasiga 
asos  solindi. 

Download 1,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   140




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish