Geografiya 10 sinf 2017. indd

VII BOB. YEVROPA VA AMERIKA 
SUBREGIONLARI
11-rasm.
 
Yevropa subregionlari 
(Yevropa Ittifoqi tashkiloti 
tasnifi  bo‘yicha)

---

95
dunyoga  mashhur.  Islandiya  jahonda-
gi  geotermal  resurslaridan  keng  va 
oqilona  foydalanayotgan  davlatlardan 
biri  hisoblanadi.  Norvegiya  va  Dani-
ya  Shimoliy  dengiz  tubidan  tabiiy 
gaz  va  neftni  qazib  oladilar,  ayniq-
sa,  bu  jihatdan  Yevropadagi  eng  yirik 
gaz  eks portyorlaridan  biri  hisoblan-
gan  Norvegiyaning  salohiyati  yuqori. 
Estoniya  –  energetikasi  yonuvchi 
slanesga  asoslangan  dunyodagi  yagona  mamlakatdir,  bu  davlatda  elek-
troenergiyaning  90  foizidan  ortig‘i  yoqilg‘ining  bu  turidan  foydalanadi-
gan  IESlar  ishlab  chiqaradi.  Subregionning  ko‘p  davlatlarida  gidroener-
getika  sohasi  yaxshi  rivojlangan,  va  bu  borada  Norvegiya  va  Islandiya 
kabi  tog‘li  mamlakatlar  yetakchilik  qilmoqdalar.  Shvetsiyada  yuqori  si-
fatli  temir  rudalari,  Estoniyada  esa  fosforit  zaxiralari  katta.  Shuningdek, 
subregion  davlatlari  o‘rmon  resurslariga  ham  boy.
Shimoliy Yevropa  mamlakatlaridagi  demografi k  vaziyatning  umumiy 
jihatlari  tug‘ilish  va  o‘limning  past  ko‘rsatkichlari  bilan  tavsifl ana-
di.  Biroq  Skandinaviya  va  Boltiq  mamlakatlarida  demografi k  holat 
bir  xil  emas.  Litva,  Latviya  va  Estoniyada,  uzoq  muddat  mobaynida 
Skandinaviya  davlatlariga  xos  bo‘lmagan  aholining  tabiiy  kamayishi 
va  migratsiyaning  manfi y  balansi  kuzatilmoqda,  ya’ni  bu  uch  davlat-
ning  aholisi  vaqt  o‘tgan  sari  kamayib  bormoqda.  Shimoliy  Yevropa, 
ayniqsa,  Skandinaviya  davlatlari  uchun  aholi  zichligining  birmuncha 
past  ko‘rsatkichlari  xos.  Urbanizatsiya  barcha  davlatlarda  70  foizdan 
yuqori  darajada,  Islandiya,  Norvegiya,  Daniya  va  Shvetsiyada  esa  bu 
ko‘rsatkich  90  foizdan  ham  o‘tib  ketadi.  Shimoliy  Yevropadagi  eng 
yirik  aglomeratsiyalar  poytaxti  shaharlari  negizida  vujudga  kelgan 
(12-rasm). 
Skandinaviya  davlatlari  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanishi  jihatidan  dun-
yodagi  eng  rivojlangan  davlatlar  safi dan  joy  olgan.  Turmush  darajasi 
ko‘rsatkichlari  bo‘yicha  bu  mamlakatlar  ko‘plab  xalqaro  reytinglarda 
eng  yuqori  qatorlarini  egallaydi.  Boltiq  davlatlari  esa  sobiq  sotsia-
listik  tuzumidagi  mamlakatlar  sifatida  o‘tish  iqtisodiyotidagi  davlat-
lar  hi soblanadi.  Lekin  bu  blokdagi  davlatlar  ichida  Litva,  Latviya  va, 
ayniqsa,  Estoniya  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanish  ko‘rsatkichlari  bo‘yicha 
peshqadamlikka  erishib,  ko‘p  jihatlari  bilan  rivojlangan  mamlakatlarga 
yaqinlashgan.