10-rasm
.
BMTning eng sust rivojlangan davlatlar ro‘yxatiga kiritilgan (ko‘k rangdagi)
va bu ro‘yxatdan oxirgi yillarda chiqib ketgan (yashil rangda) davlatlar
93
Bulardan 34 tasi Afrikada, 9 tasi Osiyoda, 4 tasi Okeaniyada va 1
tasi (Gaiti) Lotin Amerikasida joylashgan. Bu toifadagi mamlakatlarda
jahon aholisining 11 foizdan ortig‘i yashaydi.
Hozirgi kunda
oziq-ovqat muammosi
ham ko‘plab rivojlanayotgan
mamlakatlar uchun dolzarb hisoblanadi. Bu muammoning mohiyati
dunyoda jami 1,2 milliardga yaqin odamlar yetarli darajada ozuqa mod-
dalarni iste’mol qila olmayotganligi, u yoki bu darajada ocharchilikka
duch kelganidan iborat. Aholisi eng yuqori sur’atlar bilan ko‘payotgan,
Afrika mamlakatlarida bu muammo eng keskin darajada ro‘y bermoq-
da. Jumladan, Somali, Janubiy Sudan, Chad va boshqa mamlakatlar-
da ocharchilik umummilliy gumanitar falokat darajasiga yetdi. Shu-
ningdek, Janubiy va Janubi-sharqiy Osiyo hamda Lotin Amerikasining
ayrim mamlakatlarida ham bir necha million kishi ocharchilik sharoiti-
da yashamoqda. Oziq-ovqat muammosining yechimiga, asosan, qishloq
xo‘jaligidagi texnika va texnologiyalarni tubdan takomillashtirish, bu
sohada mehnat unumdorligini oshirish yo‘llari bilan erishish mumkin.
Energetika muammosi ham dolzarb global muammolaridan biri bo‘lib,
uning mohiyati jahon energetika balansining aksariyat qismi tugaydigan
energiya manbalariga to‘g‘ri kelishi bilan tavsifl anadi. Ya’ni, mineral
yoqilg‘i resurslari (neft, tabiiy gaz, ko‘mir, slanes, torf) zaxiralarining
kamayishi yoki ularni qazib olish tannarxining ancha ko‘tarilishi, aholi
va ishlab chiqarishning energiyaga bo‘lgan ehtiyojlari orasidagi tafovut
bilan bog‘liq muammoni yuzaga keltiradi. Bu muammoning yechimi,
ko‘pchilik mutaxassislar fi kricha, asosan ikkita yo‘nalishdagi harakatlar
bilan bog‘liq: energiyani tejaydigan texnologiyalarning amaliyotga keng
joriy etilishi hamda quyosh energiyasi, shamol, qalqishlar, geotermal
energiya, bioyoqilg‘i singari noan’anaviy (muqobil) energiya manbala-
ridan foydalanishga bosqichma-bosqich o‘tish.
Insoniyatning global muammolari, tinchlikni saqlash va qurolsizlanish muammosi,
oziq-ovqat muammosi, energetika muammosi.
1. Global muammolarining o‘ziga xos jihatlari nimalardan iborat?
2. Global muammolar qanday guruhlarga bo‘linadi?
3. Qo‘shimcha ma’lumot manbalariga asoslanib, jahonda va O‘zbekistonda tur-
li muqobil energiya resurslaridan foydalanish borasida amalga oshirilayotgan
ishlar haqida axborot tayyorlang.
94
Do'stlaringiz bilan baham: |