Geoekologiyа fanidan O’quv-uslubiy majmua

Dala sharoitida landshaftlarda ekologik monitoringni amalga oshirish. Dala sharoitida landshaftlar ifloslanishini o’rganish va manbalarini aniqlash maqsadida tadqiqot o’tkazayotgan ekspeditsiya ma’lum dastur asosida xavo, suv, tuprq, usimlikni ifloslanishi bo’iicha monitoring ishlarini utkazishi maqsadga muvofiq. Buning uchun xavoni ifloslanishini o’rganish maqsadida serqatnov avtomobil yo’li chekkasida o’sib turgan daraxt barglaridan ma’lum masofada yig’ish, bunda daraxt turini yozib olish lozim, so’ngra markaziy shaxarda mavjud bo’lgan laboratoriyada barglarni iflosligini aniqlash (bu og’ir metallar uchun), tuproq tarkibidagi og’ir metallar, pestitsidli ulardan namuna olish bilan laboratoriyaga elitish kerak, suv iiflosligi ham namuna olish yo’li bilan laboratoriyada aniqlanadi. Bunda 3 shishi idishda (0,5 l dan ) suv olinsa, sho’rligi, sifati va boshqa moddalarni aniqlashga imkon beradi. Bunda barcha olingan namunalarni xar biri aniq manzili, datasi, olingan chuqurlik, xavo holati va boshqa zaruriy ma’lumotlar yozib olinishi kerak.
Dala sharoitida monitoring muntazam bo’lmasa qam bir martalik ma’lumotga ega bo’lishga imkon beradi, keyinchalik xuddi shu hududda yana qaytadan dala ishlari amalga oshirilsa oldingi ma’lumotlar bilan solishtirish uchun asos bo’ladi, xaritalar ishlashda zarur bo’ladi. Eng muximi ekologik monitoringni tartibli, belgilangan qoidalar bilan amalga oshirish ko’zlangan maksadga erishishga imkon beradi.
Ekspeditsiya ishlab turgan hududda monitoring kuzatishlarini iloji boricha majmuali olib borish yaxshi samara beradi, chunki faqat shu sharoitdagina majmuali monitoringli kuzatishni amalga oshirish mumkin, yakka tadqiqotchilar bunday murakkab ishlarni tartibli qila olmaydilar, yoki fizik jihatdan uldasidan chiqa olmaydilar.


Nazorat uchun savollar:
1.Ekologik monitoring deganda nimani tushunasiz?
2.Ekologik monitoring tizimi va uning guruxlarini tushuntirib bering.
3.Monitoringning tasniflashi, uning bosqichlarini ta’riflang.
4. Geotizimli monitoring, uning bioekologik va biosferali monitoring bilan aloqasi,
5. Geotizimli Monitoringning maxsus maydonlarda tadqiqot ishlarini o’tkazish tartibi.
6.O’zbekistonda ekologik monitoring qanday amalga oshirilmoqda?
7.Dala sharoitida landshaftlarda ekolgik monitoringni amalga oshirish.
Siz o’zingiz istiqomat qilayotgan viloyat (tuman, shaxar va b.) da atrof muhitning ifloslanishini tadqiq qilish uchun ekologik monitoringni qanday amalga oshirgan bo’lar edingiz?