Geodeziya laboratoriya

Kombinatsiyalangan kestirma A va B nuqtalarga nisbatan joydagi C nuqtaning o‘rnini B nuqtada menzula bilan ko‘rish imkoni bo‘lmaganda qo‘llaniladi (100- b rasm). Menzula A nuqtada o‘rnatilib ab chizig‘i bo‘yicha yo‘nalishni aniqlanadi,




100- rasm. Menzula

a — to‘g‘ri; b — kombi
kestirmalar: natsiyalangan;


d — teskari
.

1 7 5

ko‘rish trubasi C nuqtaga qaratilib, ac yo‘nalish chiziladi. So‘ngra menzula C nuqtaga ko‘chirilib, taxminan markazlashtiriladi, ca yo‘nalish bo‘yicha yo‘nalish aniqlanadi. Keyin kipregelni b nuqta atrofida aylantirilib, truba joydagi B nuqtaga qaratiladi va bc yo‘nalish chiziladi, ac va bc yo‘nalishlarning kesishish c nuqtasi izlanayotgan C nuqtaning planshetdagi holatini beradi.

3. 
   Teskari kestirma (Potenot masalasi). Aniqlanayotgan nuq- taning planshetdagi holati uchta boshlang‘ich nuqtaga nisbatan topiladi (100- d rasm). Menzula M nuqtaga o‘rnatilib, bussol bo‘yicha yo‘nalish aniqlanadi. Planshetda a, b va c nuqtalarga kipregel chizg‘ichi ketma-ket qo‘yilib, truba joydagi A, B va C nuqtalarga qaratiladi, har gal kipregel chizg‘ichida yo‘nalish chiziladi. Agar uchta yo‘nalish bir nuqtada kesishmasa, hosil bo‘l- gan xatolik uchburchagi ichida nuqta belgilanadi va uzoqdagi nuqta bo‘yicha menzula yo‘nalishni aniqlanib, qaytadan a, b va c nuqtalar orqali joyning tegishli nuqtalariga truba qaratiladi. Bundan keyin hamma yo‘nalishlar bir nuqtada kesishsa, masala yechilgan hisoblanadi. O‘lchangan qiyalik burchagi planshetdan aniqlangan ufqiy S masofa bo‘yicha topilgan nuqtalar balandliklar (9.1) formula yordamida hisoblanadi.
   
4. 
   Syomkani bajarishda tafsilotning xarakterli nuqtalari qutb usulida syomka qilinadi, ularga reyka o‘rnatilib, ipli dalnomer- larda masofa aniqlanadi, so‘ngra masshtab chizg‘ichidan foydala- nib, planshetga tushiriladi.
   

Relyef syomkasi tafsilot syomkasi bilan birgalikda olib borila- di. Nomogrammali kipregelda ufqiy masofa va nisbiy balandlik- lar aniqlanadi. Gorizontallar bekatining o‘zida o‘tkaziladi.

Har xil masshtabli syomkalarda asbobdan reykagacha bo‘lgan masofa 150—350 m ni, piketlar oralig‘i esa reja masshtabida 2 sm ni tashkil etadi. Syomka jarayonida balandliklar va konturlar kal- kasi tuziladi. Syomka tugagach, joy konturlari va gorizontallar shartli belgilar jadvali bo‘yicha chiziladi.

5.