Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari

Geofazoviy ma’lumot toʻplash usullari

GATda ma’lumot toʻplash koʻp vaqt talab qiladigan, qimmat, shu bilan birga juda muhim boʻlgan qismlardan biridir. GATda ma’lumot manbalarining va bu ma’lumotlarni tizimga kiritishning juda koʻp turlari mavjud. Ma’lumot toʻplashning eng muhim ikkita usuli mavjud boʻlib, ular ma’lumotni olish va uni uzatishdir. Bundan tashqari, GATda ma’lumot toʻplashda asosiy (birlamchi, toʻgʻridan toʻgʻri oʻlchov yoki syomka yordamida) va ikkilamchi (yordamchi, boshqa manbalardan hosil qilish) ma’lumot olishning oʻrtasida farq borligini bilish zarur. Bu hol rastr va vektor format ma’lumotlar turlariga ham tegishli.
GAT turli xil manbalardan tashkil topgan ma’lumotlarni oʻz ichiga olishi mumkin. Geografik ma’lumotlar bazasini tashkil qilishda rastr va vektor formatdagi ma’lumotlar manbalarini asosiy (birlamchi) va yordamchi (ikkilamchi) kabi ikki turga boʻlishimiz mumkin. Asosiy ma’lumotlar manbayi bu GAT loyihalari uchun toʻplangan raqamli formatdagi ma’lumotlardir. Bunga misol qilib rastr formatdagi SPOT va IKONOS kabi yer sun’iy yoʻldoshlarining raqamli suratlarini va vektor formatdagi muhandislik-geodezik oʻlchovlarni (elektron teodolit va GPS) koʻrsatishimiz mumkin.
3.4-jadval

Ma’lumotlar toʻplash uchun geografik ma’lumotlarning tasnifi

	Rastr	Vektor
Asosiy	Sun’iy yoʻldoshlar va masofadan zondlashdan olingan raqamli tasvirlar Raqamli aerofotosuratlar	GPS oʻlchovlari Syomka oʻlchovlari