Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari

Milliy geoaxborot tizimini yaratishda standartlarning oʻrni

Milliy geoaxborot tizimi yoki MGATda ortiqcha sarf-xarajatlar va ma’lumotlar takrorlanishining oldini olish hamda ma’lumotlarning oʻzaro almashinuvchanligini ta’minlash maqsadida xalqaro standartlarga asoslangan samarali mahalliy standartlarni yaratish juda muhimdir. Muhim jihati shundaki, ham mutaxassis, ham foydalanuvchi kelajakda umumiy tizimda ishlay boshlaydi va bu ma’lumotlarning osonlik bilan almashinishiga imkon beradi.
MGATda standartlashtirishni joriy etish uchun, avvalambor, GAT standartlashtirish obyekti, uning uslubi, jarayonlari va tashkiliy masalalarini oʻylab koʻrish kerak. Yana bir muhim jihat – bu standartlashtirish boʻyicha qoʻmitalarni tashkil etish va unga mas’ul tashkilotlarni biriktirishdir. MGATda fazoviy ma’lumotlar, raqamli chizmalar, shu jumladan, milliy, mavzuli va turli xil boshqa kartalarni ishlab chiqish standartlarini joriy etish juda muhimdir.
MGAT standartlari besh fazali jarayon orqali shakllantiriladi. Ulardan birinchisi bu mavjud talabni oʻrganish va ishlab chiqilishi zarur boʻlgan GAT standartlar roʻyxatini shakllantirishdir. Ushbu faza milliy fazoviy axborot infratuzilmasini amalga oshirish uchun zarur boʻladigan standartlarni oʻrganib
chiqadi va ommaviy tarzda standartlashtirish ekspertizasi orqali tasdiqdan oʻtkazadi. Shu tarzda standartlarning amaliy jihatdan qoʻllash mumkin boʻladigani tanlab olinadi. Ikkinchi fazada tanlab olingan standartlar shakllantiriladi. Uchinchi faza bu shakllantirilgan yoki ishlab chiqilgan standartlarni baholash va koʻrib chiqish orqali ularning sifatini oshirish jarayonidir. Toʻrtinchi fazada standartlarning darajalari aniqlanadi, bunda ishlab chiqilgan yangi standartlarning milliy standartlar tizimiga mosligi tekshiriladi. Shundan soʻng ishlab chiqilgan yangi standart Oʻzbekistondagi boshqa standartlar roʻyxatiga kiritiladi.


8.4-rasm. GAT standartini yaratish jarayonlari (Manba: Internet)

Yuqoridagi fikrlarni jamlagan holda shunday xulosaga kelishimiz mumkinki, milliy geoaxborot tizimini yaratishda mavjud qonunlar yoki me’yoriy hujjatlardan tashqari, geoaxborot tizimiga hamda aynan u bajaradigan masalalarga moslab hujjatlar yoki qonuniy baza ishlab chiqilishi zarur. Chunki mavjud qonuniy baza axborot-kommunikatsiya yoki elektron hukumatga doir boʻlib, umumiy yoʻriqnomalarga asoslangandir. Shu bilan birga MGATning toʻliq

va qaytarilmasdan ishlashi uchun hamda foydalanuvchilar bir-birlarining ma’lumotlarini oʻqiy olishi va fazoviy ma’lumotlarni almashishlari uchun milliy geoaxborot tizimi standartlarini ishlab chiqish zarur.