Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Tabiiy boyliklari
Rudali foydali qazilmalarning konlari o‘rtacha balandlikdagi tog‘larga, neft va 
tabiiy gaz konlari esa Shimoliy Germaniya pasttekisligiga to‘g‘ri keladi. 
G‘arbiy Yevropa davlatlari o‘rtasida Germaniya o‘zining toshko‘miri va 
qo‘ng‘ir ko‘miri bilan ajralib turadi. Toshko‘mirning asosiy konlari Rur, Saar va 
Axen havzalarida joylashgan, ko‘mirning 2/3 qismi yuqori sifatli kokslanadigan 
ko‘mirdir.
Qo‘ng‘ir ko‘mir ishonchli zaxiralarining katta qismi (80 mlrd. t) Sharqiy 
Germaniyada joylashgan. U ochiq usulda qazib olinadi. 
Tabiiy gaz konlari mamlakatning shimolida to‘plangan. Temir rudalari 
zaxiralari mavjud bo‘lsa-da, biroq ularning sifati past. Shimoliy Germaniya 
pasttekisligida toshtuzning katta qatlamlari joylashgan. Kaliy va magniy 
tuzlarining zaxiralari ham mavjud.
Qurilish materiallari ishlab chiqarish va shisha sanoati uchun xomashyo 
resurslari kattadir.
Mamlakatning yirik daryolari – 
Reyn, Elba, Vezer, Ems 
(Shimoliy va Boltiq 
dengizlari havzalari) va 
Dunay
(Qora dengiz havzasi). Barcha muhim daryolar 
kanallar bilan tutashtirilgan. 1993-yilda Shimoliy dengizdan Qora dengizgacha 
bo‘lgan transyevropa suv yo‘lining qurilishini yakunlagan 
mayn–Dunay
kanali 
ochildi. Markaziy Germaniya kanali va uning Berlin hamda Vezer daryosigacha 

---

109
bo‘lgan davomi ta’mirlanmoqda. Xalqaro daryo mavqeyiga ega bo‘lgan Reyn 
daryosining iqtisodiy ahamiyati Germaniya uchun juda muhimdir.
Aholisi
Ikki nemis davlati birlashganidan so‘ng mamlakat aholisi keskin ko‘paydi 
va hozir 81,0 mln. kishini tashkil qiladi (G‘arbiy Yevropada birinchi o‘rinni 
egallaydi). Tug‘ilish o‘lim bilan deyarli teng, 1 km
2
ga 240,3 kishi to‘g‘ri keladi. 
Germaniya aholisining soni muhojir (Turkiya, sobiq Yugoslaviya respublikalari, 
Italiya, Gretsiya, Portugaliya va boshqa mamlakatlardan kelayotgan)lar hisobiga 
oshib bormoqda. Davlatning qayta birlashishi arafasida g‘arbiy yerlarda 5 mln. ga 
yaqin, sharqda esa 0,2 mln. chet elliklar bor edi. Hozirgi paytga kelib ular soni 7 
mln. dan oshdi.
Davlat tili – nemis tili. Aholining eng ko‘p qismi nemislar, qolganlari – 
dunyoning turli davlatlaridan kelgan muhojirlardan iborat.
Ustuvor din – xristian dini. Mamlakatda 40 mln. protestantlar, 35 mln. 
katoliklar mavjud. Janub va g‘arbda katoliklar ko‘p uchraydi, qolgan hududlarda 
protestantlar ustunlikka ega.
Urbanizatsiya darajasi 74 % dan ortiq. Ko‘pgina shaharlar aglomeratsiyalar 
yadrosi hisoblanadi, biroq aholisi 1 mln. dan ortiq bo‘lgan shaharlar ko‘p emas 
(Berlin, Gamburg, Myunxen). Hozir mamlakatda (Niderlandiya bilan birga) Reyn 
megalopolisi rivojlanmoqda. Unda jami 30 mln. kishi yashaydi.
Amaliy ish
1. Yozuvsiz xaritada Yevropaning iqtisodiy jihatdan rivojlangan davlatlarini ajrating va 
ularning nomlarini daftaringizga qayd qiling.
2. Yozuvsiz xaritada GFR ning 16 yerini ajrating va ularning nomlarini daftaringizga 
yozib qo‘ying.