Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Tashqi iqtisodiy aloqalari
. Eksportga temir rudasi, rangli metallar, banan, 
kofe, shakarqamish, yog‘och, mashinasozlik mahsulotlarini chiqaradi. Neft va 
neft mahsulotlari, mashinasozlik mahsulotlarini import qiladi. Eksporti 250 mlrd., 
importi 170 mlrd. AQSH dollarini tashkil etadi.
Amaliy ish
1. Braziliyaning tabiiy xaritasini tuzib, uni tavsiflang.
2. Mamlakatning iqtisodiy xaritasini tahlil qilib bering.
Savol va topshiriqlar
1. Braziliyaning geografik o‘rni va uning asosiy xususiyatlarini aniqlang. Jahon 
siyosiy xaritasidan unga o‘xshash mamlakatlarni topishga harakat qiling.
2. Braziliya qimmatli mineral boyliklarning qaysilariga boy va qaysilariga kambag‘al?
68-§. Umumlashtiruvchi takrorlash darsi
Jahon iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi darsligi va o‘quv «Atlas»i materiallari
asosida tuzilgan test topshiriqlari, amaliy ishlarni tashkil etish bo‘yicha 
topshiriqlar asosida nazorat ishlarini tashkil qilish tavsiya etiladi.

---

196
T/r
m
amlakatlar
Poytaxti
m
aydoni, 
ming 
km
2
Aholisi
Y
m
D, milliy 
valuta sotib olish 
qobiliyatining 
pariteti 
(s
OQP) 
Davlat tuzumi, 
boshqaruv 
shakli
soni, mln. 
kishi
o‘rtacha yillik
o‘sish sur’atlari, 
%
shahar
 aholisi 
ulushi, %
jami, mlrd. 
dollar
aholi jon 
boshiga, ming 
dollar hisobida
1.
A
vstraliya
k
anberra
7692,0
21,6
0,9
88,2
700,6
33,3
Federativ 
parlament
davlati, k
onstitutsion
monarxiya
2.
A
vstriya
V
ena
83,9
8,2
0,1
66,0
316,8
38,1
Parlamentl
ik
respublikasi,
federativ davlat
3.
Albaniya
t
irana
28,7
3,6
0,1
52,8
20,9
6,6
Parlamentlik respublikasi
4.
Angola
Luanda
1246,7
12,5
0,2
53,3
74,9
4,4
Prezidentlik respublikasi
5.
Ar
gentina
Buenos-A
yres
2780,0
41,6
0,9
90,1
513,0
13,0
Parlamentlik 
re
sp
ub
lik
as
i, 
federativ 
respublika
6.
Armeniya
Yerevan
29,7
3,0
0,1
64,1
17,7
5,9
Prezidentlik respublikasi
Il
O
v
A
l
AR
1- jadval
Dunyo 
mamlakatlarining 
hududiy-demografik 
salohiyati 
va 
rivojlanishining 
asosiy 
ko‘rsatkichlari
 (2012-yil ma’lumoti)

---

197
7.
Andorra
Andorra-la-
V
elya
0,468
0,07
1,0
90,6–
–
–
K
onstitutsion 
monarxiya, 
parlament 
kny
az
lig
i
8.
Antigua va
b
arbuda
Sent-Jons
0,443
0,068
–1,0
44,7
0,753
9,6
Konstitutsion 
monarxiya
(b
uyuk 
b
ritaniya
qirolichasi)
9.
Aruba 
o
ranyestad
0,8
0,2
1,1
70,4
–
–
n
iderlandiyaning 
tarkibiy 
qismi 
(ichki 
avtono
miya)
10.
Afg‘oniston
k
obul
652,1
32,7
3,0
22,9
17,1
0,7
Islom 
respublikasi
11
.
Angiliya 
(b
.b
r.)
V
alli
0,096
0,001
0
60,0
–
–
O‘z-o‘zini 
boshqa
ruvchi 
Britaniya 
hududi
12.
Avliyo 
Yelena
oroli (
b
.b
r.)
Jeymstaun
0,4
0.007
–
–
–
–
b
uyuk 
b
ritaniya 
mustamlakasi 
(Vozneseniya va
Tristan-da-Kunya 
orollari 
ham 
kiradi)
13.
Antil orollari
V
illemstad
0,2
n
iderlandiya
n
in
g
tarkibiy 
qismi 
(ichki 
avtonomiya)
14.
AQ
sh
Vashington
9372,6
314,7
1,2
82,6
13829,0
45,9
Prezidentlik 
respublikasi, 
federativ 
respublika
15.
Bangladesh
Dakka
147,6
161,1
1,7
25,1
212,7
1,3
Parlamentlik 
respublikasi
16.
b
elarus
Minsk
207,6
10,3
0,1
72,3
104,2
10,7
Prezidentlik 
re
sp
ub
lik
as
i
17.
b
elgiya
b
ryussel
30,5
10,4
0,1
97,2
373,1
35,1
Konstitutsion 
monarxiya 
(qirollik)

---

198
18.
b
enin
Porto-Novo
1
12,6
8,3
3,3
40,1
1
1,9
1,3
Prezidentlik 
respublikasi
19.
b
olgariya
Sofiya
1
10,9
7,9
0,1
70,0
85,4
1
1,2
Prezidentlik 
respublikasi
20.
b
oliviya
La-Pas
1098,6
10,0
2,1
64,2
39,4
4,1
Prezidentlik 
respublikasi
21.
b
osniya va
Gersegovina
s
arayevo
51,1
4,2
2,0
45,8
28,6
7,3
Parlamentlik 
respublikasi, 
federativ 
respublika 
(Bosniya 
va 
Gersogovina 
va 
Serb 
Respublikasi 
federatsiyasi)
22.
b
otsvana
Gaborone
581,7
1,8
2,1
57,4
16
10,0
Prezidentlik 
respublikasi
23.
b
raziliya
b
razilia
8547,4
201,0
1,2
86,9
1795,7
9,4
Prezidentlik 
respublikasi, 
federativ 
respublika
24.
Burkina 
Faso
Uagadugu
274,0
15,3
2,4
18,3
16,5
1,1
Prezidentlik 
respublikasi
25.
b
urundi
b
ujumbura
27,8
8,7
2,1
10,0
2,8
0,33
Prezidentlik 
respublikasi
26.
b
uyuk 
b
ritaniya
London
244,9
61,1
0,2
89,7
2097,9
34,3
Konstitutsion 
monarxiya 
(b
uyuk 
b
ritaniya 
va
Shimoliy 
Irlandiya 
Birlashgan 
qirolligi)
27.
b
agam 
orollari 
hamdo‘stligi
n
assau
13,9
0,317
1,1
90,4
4,5
15,3
Konstitutsion 
m
on
ar
xi
ya
(b
uyuk 
b
ritaniya 
qirolichasi)
28.
b
arbados
b
rijtaun
0,431
0,3
0,4
52,3
4,2
1,5
Konstitutsion 
monarxiya 
(b
uyuk 
b
ritaniya 
qirolichasi)
29.
Bahrayn
Manama
0,7
0,7
2,7
96,5
14,6
20,9
Konstitutsion 
monarxiya 
(amirlik)
1-jadvalning davomi

---

199
30.
b
eliz
Belmopan
23,0
0,3
2,0
48,3
1,3
4,9
Konstitutsion 
monarxiya 
(b
uyuk 
b
ritaniya 
qirolichasi)
31.
b
ermud orollari
Gamilton
0,053
0,1
0,4
100
–
–
b
uyuk 
b
ritaniya 
mustamlakasi
32.
Bruney–Dar
-us-
s
alam
Bandar
-Seri
b
egavan
5,8
0,4
2,5
73,5
9,8
24,6
Mutlaq 
monarxiya 
(sultonlik), 
teokratik 
monarxiya
33.
b
utan
Tximxu
47,0
0,9
2,5
1
1,1
3,2
1,4
Konstitutsion 
monarxiya 
(qirollik)
34.
Birlashgan 
Arab 
Amirliklari
Abu-Dabi
83,6
4,6
5,0
76,7
108,1
25,2
Yetti 
amirlik
Federatsiyasi, 
mutlaq
monarxiya
35.
Daniya
Kopengagen
43,1
5,4
0,4
85,6
200,6
36,7
Konstitutsion 
monarxiya 
(qirollik)
36.
Dominikan Respublikasi
Santa-Domingo
48,4
10,0
1,6
66,8
57,0
6,7
Prezidentlik 
respublikasi
37.
Dominika (Dominika 
h
amdo‘stligi)
Rozo
0,8
0,1
0,1
72,9
0,5
5,4
Parlamentl
ik
r
espublikasi
38.
e
ron
Tehron
1648,0
80,0
1,5
71,3
766,9
10,8
Islom 
respublikasi
39.
e
kvador
k
ito
272,0
13,0
1,8
62,8
93,9
7,0
Prezidentlik 
respublikasi
40.
e
ritreya
Asmera
1
17,6
5,0
2,6
19,4
1,9
0,4
Prezidentlik 
respublikasi
41.
e
stoniya
t
allin
45,1
1,3
1,1
69,1
18,6
14,3
Parlamentlik 
respublikasi

---

200
42.
Efiopiya
Addis-Abeba
1
104,3
82,1
2,3
16,0
61,7
0,8
Parlamentlik 
respublikasi,
federativ 
respublika
43.
e
kvatorial 
Gvineya
Malabo
28,1
0,6
2,6
38,9
1,44
2,4
Prezidentlik 
respublikasi
44.
Filippin
Manila
300,1
90,4
2,2
62,7
327,8
3,7
Prezidentlik 
respublikasi
45.
Finlandiya
Xelsinki
338,1
5,2
0,3
61,1
186,5
35,3
Parlamentlik, prezide
ntlik 
respublikasi
46.
Fransiya
Parij
549,2
62,0
0,4
76,7
2064,5
33,5
Prezidentlik 
respublikasi
47.
b
ritaniya 
Virgin 
Rod-
t
aun orollari
0,02
b
uyuk 
b
ritaniya 
mustamlakasi
48.
Farer 
orollari 
Torsxvan
1,4
48
0,1
–
–
–
Daniya 
qirolligining
avtonom 
qismi
49.
Fiji
s
uva
18,3
0,9
1,0
50,8
5,3
5,9
Parlamentlik respublikasi
50.
Fransiya 
Polineziyasi
Papeete
4,2
0,257
1,6
51,2
–
–
Fransiyaning 
avtonom 
hududi
51.
Folklend 
orollari 
Port-Stenli
12,2
0,002
0
60,0
–
–
b
uyuk 
b
ritaniya 
mustamlakasi
52.
Gaiti
Port-o-Prens
27,7
10,0
2,0
38,8
10,1
1,1
Prezidentlik 
respublikasi
53.
Gana
Akkra
238,5
23,4
2,2
47,8
31,2
1,3
Prezidentlik 
respublikasi
54.
Gvatemala
Gvatemala
108,9
13,0
2,0
13,0
55
4,1
Prezidentlik 
respublikasi
55.
Gvineya
k
onakri
245,9
10,2
2,2
33,0
10,5
1,1
Prezidentlik 
respublikasi
1-jadvalning davomi

---

201
56.
Germaniya
b
erlin
357,0
81,0
0,1
75,2
2782,7
33,8
Federativ 
respublika, 
parlamentlik 
respublikasi
57.
Gonduras
Tegusigalpa
1
12,1
7,0
2,2
46,5
22,4
3,2
Prezidentlik 
respublikasi
58.
Gretsiya
Afina
132,0
1
1,0
0,3
59,0
364,1
32,5
Parlamentlik 
respublikasi
59.
Gruziya
t
bilisi
69,7
4,6
0,3
52,2
21,0
4,8
Prezidentlik 
respublikasi
60.
Gabon
Librevil
267,7
1,5
2,0
83,6
7,2
6,0
Prezidentlik 
respublikasi
61.
Gayana
Jorjtaun
215,0
0,8
0,4
28,2
3,2
4,0
Prezidentlik 
respublikasi 
(kooperativ 
respublika)
62.
Gambiya
b
anjul
1
1,3
1,7
3,1
53,9
2,4
1,7
Prezidentlik 
respublikasi
63.
Gvineya-Bisau
b
isau
36,1
1,5
2,4
29,6
1,1
0,9
Prezidentlik 
respublikasi
64.
Grenada
Sent-Jorjes
0,3
0,1
0,8
30,6
0,5
5,0
k
onstitutsion 
monarxiya
65.
Grenlandiya
Gotxob
2175,16
0,06
0
82,9
–
–
Daniya 
qirollig
i 
tarkibidagi 
o‘zini 
o‘zi 
boshqaruvchi 
hudud
66.
Guam
Aganya
0,541
0,2
1,0
94,1
–
–
AQSH 
ga 
qarashli
67.
Gvadelupa 
Bas-T
er
1,8
0,466
0,4
60,0
–
–
Fransiyaning 
dengizorti 
departamenti
68.
Gibraltar
Gibraltar
0,006
0,029
0,1
100
–
–
b
uyuk 
b
ritaniya 
mustamlakasi
69.
Gviana 
k
ayenna
91,0
0,2
0,3
60,0
–
–
Fransiyaning 
dengizorti 
departamenti
70.
h
indiston
Dehli
3287,0
1221,0
1,7
30,3
3078,7
2,7
Parlamentlik
respublikasi, 
federativ 
respublika

---

202
71.
isroil
Tel-A
viv
20,8
7,1
2,8
91,6
186,0
25,9
Parlamentlik 
respublik
as
i
72.
indoneziya
Jakarta
1904,5
237,6
1,4
48,1
807,9
3,6
Prezidentlik 
respublikasi
73.
iordaniya
Ummon
89,4
6,2
3,4
82,3
29,5
5,2
Konstitutsion 
m
on
ar
xi
ya
(qirollik)
74.
irlandiya
Dublin
70,3
4,0
0,9
60,5
161,7
37,0
Parlamentlik respublik
as
i
75.
Ispaniya
Madrid
504,8
40,9
0,7
76,7
1351,1
30,1
Konstitutsion 
m
on
ar
xi
ya
(qirollik) 
federalizm 
elementlari 
bilan
76.
italiya
Rim
301,0
58,3
0,1
67,6
1775,3
29,9
Parlamentlik respublik
as
i
77.
Iroq
b
ag‘dod
435,1
28,2
2,4
66,9
–
–
Prezidentlik 
respublikasi
78.
islandiya
Reykyavik
103,0
0,3
0,9
92,8
10,6
35,7
Parlamentlik respublik
as
i
79.
JAR
Pretoriya
1219,1
43,8
0,4
59,3
454,8
9,6
Prezidentlik 
respublikasi, 
federalizm e
le
m
en
tl
ar
i 
mavjud 
unitar
re
sp
ub
lik
a
80.
Jazoir
Jazoir
2381,7
33,8
1,9
63,3
185,8
5,5
Prezidentlik 
respublikasi
81.
Jibuti
Jibuti
23,2
0,5
0,1
86,1
1,4
1,3
Prezidentlik 
respublikasi
82.
k
ambodja
Pnompen
181,0
13,8
1,7
19,7
27,6
2,0
Konstitutsion 
monarxiya 
(qirollik)
83.
k
amerun
Yaunde
475,4
18,5
2,5
54,6
39,2
2,1
Prezidentlik 
respublikasi