Genomika asoslari

14-rasm. RNK polinukleotidning kimyoviy tuzilishi
Tuzilishi. RNKdagi azotli asoslar sitozin va guanin, adenin va uratsil, shuningdek, guanin va uratsil o’rtasida vodorod bog’larini hosil qilishi mumkin. Lekin boshqa ta’sirlar ham mavjud bo’lib, bularga bir nechta adenin nukleotidlarining o’zaro tugunlar hosil qilishi, yoki to’rtta adenin o’zaro tugunlar hosil qilib o’zaro ta’sirlar adenin-guanin o’rtasida bo’lishini misol keltirish mumkin (14-rasm).
RNKning uni DNKdan ajratib turadigan muhim tarkibiy xususiyati ribozaning 2’ holatida gidroksil guruhining mavjudligidir, bu RNK molekulasining B-konformatsiyasida emas, balki A konformasiyada ega bo’lishiga imkon beradi, bu holat ko’pincha DNKda kuzatiladi. DNK ning A- shaklida chuqur- tor qator va chuqur bo’lmagan, keng kichik qatorli struktura uchraydi.
RNK tarkibidagi 2’ gidroksil guruhining mavjudligi, konformatsion plastik, ya’ni spiral hosil bo’lishida ishtirok etmaslik imkonini beradi, RNK molekulasining hududlari boshqa fosfat bog’lanishlariga kimyoviy ta’sir ko’rsatishi va ularni uzishida ishtirok etadi. Bir zanjirli RNK ning “ishchi” shakli, oqsillar singari, uchlamchi strukturaga ega bo’ladi. Uchlamchi struktura ikkilamchi struktura elementlari asosida hosil bo’lib, bu strukturaning hosil bo’lishida bitta molekula ichidagi vodorod bog’lari ishtirok etadi. Bir necha turdagi ikkilamchi strukturalar farqlanadi, bularga asos-halqa, halqa va psevdotugunlar shaklidagi strukturalar kiradi. Asoslar juftlashishining ko’p miqdordagi variatsiyalari mavjudligi uchun RNK ikkilamchi strukturasini bashorat qilish, oqsillar ikkilamchi strukturasini bashorat qilishga nisbatan murakkab vazifa hisoblanadi, lekin hozirda RNK ikkilamchi strukturalarini bashorat qilishning samarali dasturlari mavjud bo’lib, mfold dasturi shular jumlasiga kiradi (15-rasm).