Genetika genetika so'zi grekcha genetikos — tug'ilishga taalluqli, aloqador degan so'zdan olingan. Genetika barcha tirik organizmlarga xos bo'lgan xususiyat — irsiyat va o'zgaruvchanlik qonuniyatlarini o'rganuvchi fandir. Irsiyat

MENDELNING IKKINCHI QONUNI :Belgilarning ajralish qoidasi yoki (xilma xillik qonuni)

Bu qoidani Mendel ikkinchi avlod duragaylarini tekshirish asosida ta’riflab bergan. Yuqorida aytib o'tilganidek, sariq va yashil donli navlarni chatishtirishdan olingan birinchi avlod duragaylari sariq donli bo'ladi. Birinchi avlod o'simliklarini o'z-o'ziga chatishtirish yo'li bilan ikkinchi avlod duragaylari olinadi. Mendel tajribalarida ikkinchi avlod o'simliklari ham sariq, ham yashil donli bo'lishini aniqladi. Shu bilan birga u tajribalarida ikkinchi avlod o'simliklari dominant va retsessiv belgilari bor no'xat donlarining nisbati: 3 : 1 ga teng bo'lishini aniqladi. Mendel 8023 ta donni sanab chiqib, ularning 6022 ta sariq va 2001 ta yashil donli ekanligini aniqladi. Demak, ikkinchi avlod duragaylarida ajralish sodir bo'lib, bu ajralish fenotipik jihatdan 3 : 1 (75 foiz sariq, 25 foiz yashil), genotipik jihatidan esa 1 : 2 : 1 nisbatda ekanligini Mendel quyidagicha ifodalaydi:

F₁ Aa x Aa

Gameta A a A a

F₂ AA, Aa, Aa, aa

Fenotip 3 : 1

Genotip 1 : 2 : 1

Digibrid chatishtirishga doir masalalar.

l.Qo‘ng‘ ir ko‘zli (dominant), chapaqay (retsessiv) yigit ko‘k ko‘zli o‘naqay qizga uylanganda ulardan ko‘ k ko'zli chapaqay bola tug‘ ilgan. Bola va ota-onalarning genotipini aniqlang.

2. Shabko'r (dominant belgi), chapaqay (retsessiv belgi) erkak har ikkala belgisi bo‘yicha soglom ayolga uylangan. Oilada ikki bola tug‘ ilgan, ularning bittasi ikkala belgi bo'yicha sog‘ lom, ikkinchisi shabko‘ r va chapaqay. Ota-onalar va bolalarning genotipini aniqlang.

3. Odamlarda polidaktiliya va o‘naqaylik dominant belgilardir. Otasi 6 barmoqli, onasi har ikkala belgiga nisbatan sog‘ lom oiladan chapaqay va barmoqlari soni normal bola tug‘ ildi. Bu oilada yana qanday fenotipli bolalar tug'ilishi mumkin.