Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

7. Daun sindromining translokatsiya varianti b o ‘lgan o ‘g ‘il bolaning
kariotipini k o ‘rsating:
A) 45, XY, t (15+21) B) 46, XY, t (18+21) C) 45, XY, t (13+21)
D) 47, XY, t (15+21) E) 47, XY, t (18+21).

---

75
8. Bakteriofag tomonidan genni bir bakteriyadan ikkinchisiga
k o ‘chirish nima deb ataladi?
A) Kon’yugatsiya B) Transformatsiya C) Transduksiya
D) Transkripsiya E) Translokatsiya
9. Kombinativ o ‘zgaruvchanlikda:
A) Genlar o‘zgarmaydi, ularning yangi kombinatsiyasi hosil 
bo‘ladi
B) Genlar o‘zgarib, ularning genotipida yangi kombinatsiya hosil 
bo‘ladi
C) Mikroorganizmlarda transformatsiya va transduksiya
D) A va C javoblar to‘g‘ri E) A va B javoblar to‘g‘ri
10. Tetrasomik — bu:
A) Bitta xromosomasi 3 dan ortiq bo‘lgan organizm
B) Gomologik xromosomalardan bittasi yo‘q organizm
C) Juft gomologik xromosomalarini yo‘qotgan organizm
D) Xromosomalaridan bittasi 3 nusxada bo‘lgan organizm
E) Xromosomalaridan bittasi 4 nusxada bo‘lgan organizm
V B O B. Odam genetikasi (antropogenetika)
Odam genetikasi irsiyat va o‘zgaruvchanlik qonuniyatlarini, 
normal va patologik belgilar irsiyatlanishining o‘ziga xosliklarini, 
kasalliklarning irsiyatga va muhit sharoitlariga bog‘liqligini inson 
populyatsiyalarida o ‘rganadigan fandir.
Odamlarda belgilar irsiylanishi masalalarini 
o ‘rganish 
mendelizm ta ’limoti vujudga kelishidan ancha oldin boshlangan 
edi. Ingliz biologi F. Galton 1865-yilda o ‘zining «Talant va xarak- 
terning irsiylanishi» asarida birinchi marta odam genetikasining 
asosiy prinsiplarini bayon qildi. F. Galton shaxsning ishchanligi, 
intellekti, tashqi qiyofasi kabi ko‘p xususiyatlarini genealogik, 
egizaklar, statistik ussullar bilan o‘rganish mumkin deb hisoblagan.
Odam genetikasini o ‘rganish quyidagi qiyinchiliklarga 
bog‘liqdir:
1. Insonlarda duragaylash usulini qo‘llash mumkin emas.
2. Avlodlar almashinishi juda sekin kechadi.
3. Oilada farzandlar uncha ko‘p bo‘lmaydi.
4. Insonlar kariotipi ancha murakkab, birikish guruhlari ko‘p.
Shunga qaramasdan odam genetikasini o ‘rganishning quyidagi
qulay tomonlarini ta ’kidlash mumkin:
1. Inson populyatsiyalarining ko‘p sonli ekanligi.

---

76
Genetika
2. Inson populyatsiyalarida genetik olimlarni qiziqtiruvchi bel- 
gilarga ega bo ‘lgan oilalarni ko‘plab uchratish mumkinligi.
3. Insonlar populyatsiyalarida m a’lum mutatsiyalarning chas- 
totalari ancha yuqori ekanligi.
4. Insonlar fiziologiyasi va biokimyosi boshqa organizmlarga 
qaraganda ancha mukammal o‘rganilganligi.
Odam genetikasini o ‘rganish usullari
Odam genetikasini o‘rganishda asosan quyidagi usullardan foy- 
dalaniladi.
1. Genealogiya
2. Egizaklar usuli
3. Sitogenetika
4. Immunogenetika
5. Biokimyoviy usul
6. Dermatoglifika
7. Populyatsion statistika usuli
8. Molekular genetika
9. Biologik modellashtirish.
20-§. Genealogiya va egizaklar usullari