Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

irsiy jihatdan yaqin
b o ‘lgan hamma turlar va avlodlar irsiy o ‘zgaruvchanlikning o ‘xshash
qatorlari mavjudligi bilan xarakterlanadi.
M a’lum turdagi o‘zgaruvchanlikni aniqlab, unga yaqin turlar- 
da va avlodlarda shunday o ‘zgaruvchanlik shakli mavjudligini 
oldindan bashorat qilish mumkin.
Qonun o‘simliklarda aniqlangan bo ‘lsa ham N. I. Vavilov uni 
hayvonlarda ham qo‘llash mumkinligini takidlagan edi.
Gomologik qatorlar qonunning nazariy asosi turlarining tabiiy 
tanlash natijasida divergensiya yo‘li bilan kelib chiqqanligi to ‘g‘risi- 
da dunyoqarashdir. Umumiy ajdodlar m a’lum genotipga ega 
bo ‘lgani uchun ularning avlodlarida ham asosan shunday genotip­
ga ega ekanligini tushunish qiyin emas. Bir xil genlarning o ‘zgaruv- 
chanligi yaqin turlar va avlodlarda ham bir xil bo‘lishi mumkinli- 
gini tasavvur qilish mumkin.

---

72
Genetika
N.I. Vavilov qonuni seleksiyaning solishtirma genetikaning na- 
zariy asosi bo‘lib turlar xilma-xilligini tushunishga yordam beradi.
Bu qonun odamlarda va hayvonlarda uchraydigan irsiy kasal- 
liklarni o‘rganishda katta ahamiyatga ega. Odamlarda uchraydigan 
irsiy kasalliklarning oldini olish, davolash muammolarini hayvon­
larda o ‘tkaziladigan tadqiqotlarsiz yechish mumkin emas. Odam­
larda mutatsiyalar natijasida kelib chiqadigan irsiy kasalliklarni 
(masalan, gemofiliya, albinizm, epilepsiya, ko‘z kasalliklari, diabet 
va boshqalar) sutemizuvchilarning ko‘p turlarida uchratish 
mumkin. Shuning uchun bu mutatsiyalar odam irsiy kasalliklarini 
o‘rganishda model sifatida foydalaniladi. Quyidagi rasmlarda 
albinizm va semirish kasalligining hayvonlarda ham uchrashi 
ko‘rsatilgan