Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

Hujayra injeneriyasi
hayvonlar seleksiyasida istiqbolli usul 
bo‘lishi mumkin. 1997-yilda Angliyada qo‘yni 
irsiy klonlashtirish
tajribasi muvaffaqiyatli amalga oshirildi. Bu tajribada avval 
qo‘yning sut bezidan somatik hujayrasini ajratib olindi. Tuxum 
hujayradan yadrosi olib tashlandi va unga somatik hujayra yadrosi 
kiritildi. Hosil bo‘lgan diploid zigotani elektroshok yordamida 
maydalanishga rag‘batlantirildi va maydalanayotgan homilani re- 
tsepiyent qo‘y bachadoniga kiritildi. 148 kundan keyin tug‘ilgan 
qo‘zichoqni Dolli deb atashdi 
(51-rasm).
Bu tajriba somatik hujayra yadrosida informatsiya to ‘liq 
saqlanadi degan Gerdon qoidasini yana bir marta tasdiqladi. 
Ammo Dollining tez qarishi kuzatildi va olimlarda hayvonlarni 
klonlashtirishning maqsadga muvofiqligi to ‘g‘risida shubhalarni 
keltirib chiqardi.
Mavzuni mustaxkamlash uchun savollar
1. Hayvonlar seleksiyasining o‘ziga xosligi to‘g‘risida nimalarni 
bilasiz?
2. Nima uchun hayvonlar seleksiyasida yalpi tanlash usuli deyarli 
qo‘llanilmaydi?
3. Nima uchun inbriding va autbriding duragaylashdan birga foy- 
dalaniladi?

---

149
51-r a s m.
Qo‘yni irsiy klonlashtirish sxemasi.
4. Geterozis hodisasi hayvonlar seleksiyasida qanday hollarda 
qo‘llaniladi?
5. Uzoq formalarni duragaylash hayvonlar seleksiyasida qo‘llani- 
ladimi? (Misol keltiring).
6. Poliembrioniya nima? Uning foydali ahamiyatini bilasizmi?
7. Genetik klonlashtirishning amaliy va nazariy ahamiyatlari 
to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
33-§. M ikroorganizmlar seleksiyasi
Mikroorganizmlarga bakteriyalar, tuban mikroskopik zambu- 
rug‘lar va o‘tlar kiradi. Mikroorganizmlardan tibbiyotda dori 
preparatlari tayyorlashda, biologik faol moddalar, ozuqa qo‘shim- 
chalar, bakterial o‘g‘itlar olishda, non yopishda, vino tayyorlashda, 
ko‘plab sut mahsulotlarni olishda foydalaniladi.
Shuning uchun mikroorganizmlarning yuqori mahsulli 
shtammlarini yaratish seleksiyasiga katta ahamiyat beriladi.
Mikroorganizmlar seleksiyasi o‘simliklar seleksiyasiga nisbatan 
birmuncha o ‘ziga xosliklarga ega:
1. Juda kichik xajmdagi ozuqa moddalar solingan apparatu- 
ralarda qisqa vaqt ichida milliardlab mikroorganizmlarni 
ko‘paytirish mumkin.
2. Mikroorganizmlar ko‘pchiligi gaploid holda bo‘lganligi 
uchun ulardagi mutatsiyalar birinchi avloddayoq yuzaga chiqadi.