Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

Mikroorganizmlar seleksiyasi usullari
yuqori tuzilgan eukariot-

---

150
Genetika
lar seleksiya usullaridan ancha farq 
qiladi.
Asosiy metodlardan biri sun’iy
mutagenez va klonlarni (irsiy jixatdan
bir x il hujayralar) tanlash usulidir.
Yovvoyi shtammlardan foydali 
xususiyatga ega shtammlar ajratib oli­
nadi. Keyingi bosqichda sun’iy muta­
genez yo‘li bilan har xil mutatsiyalar 
kelib chiqishi tezlashtiriladi. Muta- 
genez sifatida ionlashtiruvchi, ultrabi- 
nafsha nurlaridan, ximiyaviy mod- 
dalardan 
foydalaniladi. 
Mikroor- 
ganizmlarning har 1 million shaxsidan 
o‘rtacha olganda 1 mutatsiya paydo 
bo‘ladi. Mikroorganizmlar juda tez 
ko‘paygani uchun ulardan m uta­
tsiyalar olish uncha qiyin emas.
Hujayralarning bir xil popu- 
lyatsiyasini olishga erishish uchun tan- 
lab olingan klonlar ko‘p marta qayta 
ekiladi.
Mahsuldor shtammlar olingandan 
keyin ularni ko‘paytirishga kirishiladi 
(52-rasm).
Bunday usulni qo‘llash natijasida 
seleksionerlar dastlabki shtammlarga nisbatan ancha mahsuldor 
bo‘lgan shtammlarni yaratishga muvaffaq bo‘ladilar.
34-§. Gen injeneriyasi
Molekulyar biologiya va molekulyar genetika fanlarining 
rivojlanishi yangi usullar ishlab chiqilishi natijasida gen injeneriyasi 
vujudga keldi. Gen injeneriyasining paydo bo‘lishi an’anaviy selek- 
siya fanida uchraydigan kamchiliklarni bartaraf qilishga imkon 
yaratdi.