Gegel estetika

ESGETIK HIS-TUYG‘ULLR - olamni estetik anglash asosida shakllangan his-tuyg‘ular. Ular inson ongining ajralmas tomoni bo‘lib, nafosatli ong sohasida maxsus o‘rin tutadi. Ular estetik ongning alohida qatlami, uning poydevorini tashkil qiladi. Estetik his –tuyg’ular estetik ongning barcha jabhalariga sayqal beradi va boyitadi. Ruhiy hayotning boshqa bo‘laklari singari , estetik his –tuyg’ular ham voqyelik in'ikosini antlatadi, lekin bu tarzdagi in'ikos etish alohida tusda qaror topadi. Ularda bilish, kechinmalar o’zaro chirmashib ketgan bo‘ladi. His-tuyg‘ular hamma vaqt insonning o‘z ehtiyojlari qondirilishi yoki qondirilmasligiga bo‘lgan munosabati bilan bog‘liq holda vujudga keladi. O‘z mohiyatiga ko’ra, ijtimoiy tabiatli ma'naviy hosilani tashkil etgan nafosatli his-tuyg‘ular ma'lum fiziologik asoslar va shart-sharoitlarga ham ega. Ular birinchi va ikkinchi ogohlantirish (signal) sistemalarining amal qilishi bilan bog‘liq bo‘lib, ularni fiziologik hamda ruhiy- fiziologik jihatlardan ham o‘rganish imkoniyatini yaratadi.

• Estetik his –tuyg’ular o‘z shakli, o‘zining namoyon bo‘lishi va amal qilishi jihatidan sub'yektiv tabiatga molik bo‘lib, inson ichki dunyosining bir qismi va sub'yektiv voqyelikning bir bo‘lagini tashkil etadi. Lekin nafosatli his-tuyg‘ularning konkret mazmuni bir maqsad tomon yo‘naltirilgan inson faoliyatida o’z ifodasini topadi. Eng murakkab va turg‘un estetik his –tuyg’ular qatoriga go‘zallik, olijanoblik, fojialilik va kulgililik hislari kiradi. Bu qatorda markaziy o‘rinni esgetik his egallaydi. Estetik his –tuyg’ular kechinmalardan ajralgan holda namoyon bo‘la olmaydi, nafosatli his-tuyg‘uning o‘zi alohida ko‘rinishdagi kechinmalar jarayoni sifatida sodir bo‘ladi. Uning o‘ziga xos belgisi sub'yekt bilan ob'yektning qo‘shilib ketishida namoyon bo‘ladi. Estetik kechinma yengillik, huzurlanish, estetik ob’ektga nisbatan ishonchli munosabatda bo‘lish kabi belgilarni o‘z ichiga oladi. U sub’yektning alohida faolligi, xususan, xayol, tasavvur qila bilish kuchi bilan belgilanadi.
•