G’aznachilik va davlat jamg`armalari fakulteti “byudjet hisobi va g`aznachilik ishi” kafedrasi baxramov shukrullo shodiqul o’G’LI

4-jadval
Daromadlarning klassifikatsiyasi
9
№ 
 
Daromadlarning 
Klassifikatsiyasi 
Nomi 
1 
2 
3 
1 
Manbalari bo’yicha 
Ko’pchilik mamlakatlar bozor iqtisodiyotida qo’llaniladi, 
davlat korxonalari va qarzlar, soliq hamda yig’imlar 
tushumi bo’yicha guruhlanadi 
2 
Kelib tushish turlari 
bo’yicha 
Soliq daromadlari turlari bo’yicha guruhlanadi 
(daromad solig’i, foyda solig’i, qo’shilgan qiymat 
solig’i va boshqalar) 
3 
Huquqiy 
Daromadlarning tashkil topishi bo’yicha davlat 
hokimiyatining kuchi bormi yoki yo’qmi, masalan, 
soliq va jarimalar (davlat xokimiyati foydalanadi), 
xizmatlar uchun to’lov (foydalanilmaydi). 
4 
Moliyaviy 
Daromadlarni qaytarilmaydigan yoki doimiy (soliqlar) 
va vaqtinchalik (qarzlar). 
5 
Iqtisodiy 
O’zining xarakteri bo’yicha daromadlar manbai yoki 
daromad olish natijasida iqtisodiy oqibat xarakteri. 
Byudjet guruhlanishining turli turlari byudjetning mazmuni va moliyaviy 
siyosati to’g’risida to’liq va aniq holatni ifoda qilmaydi. Natijada byudjet 
bo’limining yagona tizimi, uning noqulayligi, byudjet hujjatlarining etarli asosga 
ega emasligini keltirib chiqaradi. 
9
O’zbekiston Respublikasi byudjet hisobining standarti (10-sonli BHS) ”Almashuv operatsiyalaridan olinadigan 
daromadlar”ni tasdiqlash to’g’risida(O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2019 yil 25 martda 3145-
son bilan ro’yxatdan o’tgan) Buyruq. www.lex.uz. 

---

15
O’zbekiston Respublikasi, Qoraqalpog’iston Respublikasi respublika 
byudjetlarida, shuningdek, viloyat, shahar va tuman mahalliy byudjetlarida 
turuvchi tashkilotlarning xarajat smetalarini tuzish, ko’rib chiqish va tasdiqlash 
tartibi haqidagi Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan yo’riqnoma asosida 
amalga oshiriladi. 
O’zbekiston Respublikasi, Qoraqalpog’iston Respublikasining respublika 
byudjeti, viloyat, tuman, shahar byudjetlarida turuvchi har bir tashkilot hisobotni 
mustaqil yuritishi yoki markazlashtirilgan buxgalteriya tomonidan xizmat 
ko’rsatilishidan qat’iy nazar, tasdiqlangan xarajatlar smetasiga ega bo’lishi shart. 
Xarajatlar smetasi tashkilotlarni saqlashga hamda xo’jalik va madaniy qurilish 
bo’yicha markazlashtirilgan tadbirlarni amalga oshirishga byudjetdan beriladigan 
mablag’lar hajmini, maqsadli yo’nalishini va choraklar bo’yicha taqsimotini 
belgilovchi asosiy reja hujjati hisoblanadi. 
Xarajatlar smetasini tuzish bo’yicha ishlarni tashkil etish davomida 
O’zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog’iston Respublikasi vazirliklari, 
idoralari, tegishli hokimiyatlarning boshqarma va bo’limlari o’zlariga 
bo’ysunuvchi byudjet tashkilotlariga Xalq deputatlari kengashi sessiyasining 
qarorlaridan va moliya organlarining ushbu masala bo’yicha ko’rsatmalaridan 
kelib chiqib, kelgusi yil smetalarini tuzish tartibi va muddatlari haqida 
ko’rsatmalar beradilar. 
Buning uchun O’zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog’iston Respublikasi 
vazirliklari va idoralari tegishli hokimiyatlarning boshqarma va bo’limlari 
o’zlariga qarashli tashkilotlarning rahbarlari hamda hisobchi xodimlari 
kengashini chaqiradilar va smetalarini tuzish tartibi va muddatlari haqida yo’l-
yo’riqlar ko’rsatadilar, ularga tashkilotlarning moliyaviy-xo’jalik faoliyatiga va 
ular tomonidan smetalarni tuzishga taalluqli bo’lgan amaldagi qonun hujjatlarini 
qo’llash tartibini tushuntiradilar, byudjet mablag’lari bo’yicha xarajatlar smetasi 
hisob-kitoblarini albatta, amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq kelishi, xarajat 
qilishda moliya intizomiga, iqtisod qilish tartibiga rioya qilish haqida 
ko’rsatmalar beradilar, shuningdek smetalarni tuzish hamda smeta blankalarini 

---

16
to’ldirish texnikasi masalalari bo’yicha yo’l-yo’riqlar ko’rsatadilar. 
Byudjet tashkilotlari O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
1999 yil 3 sentyabrdagi 414-sonli “Byudjet tashkilotlarini mablag’ bilan 
ta’minlash tartibini takomillashtirish to’g’risida”gi qaroriga va O’zbekiston 
Respublikasi 
Moliya 
vazirligi 
tomonidan 
tasdiqlangan 
byudjetdan 
moliyalashtirish normativlariga asoslangan holda, tasdiqlangan namunaviy 
shtatlar asosida smetalar, shuningdek, shtat jadvallarini mustaqil ishlab chiqadi 
va tasdiqlaydi.
12
Umumiy smetalar tasdiqlangandan so’ng markazlashgan buxgalteriyalar 
bu smetalar bo’yicha moliyalashtiriladigan muassasalarga quyidagilarni xabar 
qiladilar: 
-
shtatlar va tashkilot xodimlari ish haqi stavkalari haqidagi ma’lumot; 
-
ishlab chiqarish ko’rsatkichlari (o’quvchilar, sinflar, bolalar, joylar, joy-
kun, bola-kun va boshqalar), bepul yoki imtiyozli ovqat oluvchi o’quvchilarning 
soni, birinchi sinf o’quvchilarining soni, aholini kam ta’minlangan qismidan bepul 
qishki kiyim hamda poyafzal ajratiladigan boshlang’ich sinf o’kuvchilarining soni 
va boshqa tarmoq ko’rsatkichlari; 
-
ovqatlanishga, dori-darmonlarga ketadigan xarajatlarning me’yorini; 
-
tashkilotlarning 
xo’jalik 
va 
davolash 
maqsadlari 
uchun 
rejalashtirilayotgan yilga ajratiladigan hamda amaldagi qonun hujjatlarida 
belgilangan bepul kommunal xizmatlaridan foydalanuvchi o’qituvchilar, tibbiyot 
xodimlari va boshqa xodimlar uylari uchun suv, elektr energiyasi, yoqilg’i miqdori 
bo’yicha natural ko’rsatkichlari; 
-
byudjet mablag’lari doirasida sotib olishga mo’ljallangan inventarlar va 
asbob-uskunalar ro’yxati; 
-
kapital ta’mirlash bo’yicha asosiy ishlar ro’yxati va boshqalar .