G’aznachilik” fakulteti

3-rasm. Muvozanat modeli.⁶
Modelda taklif egri chizig’i xomashyoning o’zgarmas bahosida taklif etilayotgan tovar hajmi va uning narxi orasidagi nisbatni ko’rsatadi. Taklif egri chizig’i yuqoriga yo’nalgan, sababi Pa qanchalik yuqori bo’lsa, ko’chmas mulk shuncalik ko’proq qurib sotuvga chiqariladi.
Talab va taklifga ta’sir etuvchi asosiy omillar:
-iqtisodiy: aholi va biznes daromadining darajasi, moliyaviy omillar mavjudligi, ijara to‘lov stavkalarining darajasi, qurilish-montaj ishlari va qurilish ashyolari narxi, kommunal xizmatlar uchun tariflar;
– ijtimoiy: aholi soni o‘zgarishi, aholining zichligi, ta’lim darajasi;
– ma’muriy: soliq stavkalari va hududiy to‘siqlar;
– ekologik: ko‘chmas mulk joylashgan rayonning qurib qolish yoki suv toshqinlariga uchrash holatlari,ekologik holatni yomonlashuvi yoki yaxshilanishi.
Grafikda ikkala chiziqning kesishuv nuqtasi bozordagi narxning muvozanatini ko’rsatadi, talab va taklif bir-biriga mos keladi. Bu model ham ko’chmas mulk bozori uchun shartlidir.
Boshqarish tizimlari nazariyasiga asosan⁷ V I A nisbatini bozorning o’tkazish funksiyasi sifatida ifodalash mumkin:
W(Qd, Qs)=B/A (4)
Agar W(Qd,Qs) va A o’zgaruvchilarning qiymatlari ma’lum bo’lsa, B o’zgaruvchini bozorning iqtisodiy modeli bo’yicha natijaviy funksiya deb atasa ham bo’ladi. Bu funksiya bozorning iqtisodiyotdagi rolini na faqat “barometr” sifatida, balki tovarlarni raqobat, talab va taklif tasirida taqsimlanishi va qayta taqsimlanishi jarayonlarning regulyatoridir.



4-rasm. Ko’chmas mulk bozori muvozanatiga erishish modeli⁸
Bu modeldagi sonlar ularning elementlarini bozorga ta’sirini anglatadi.
Ko’chmas mulk bozoridagi narxlar yordamida ko’chmas mulkni bozor muomalasini amalga oshirish funksiyasini (talab va taklif ) bajaradi. Milliy real iqtisodiyot ko’chmas mulkni muomalasini amalga oshirish vazifasini bajaradi.
Makroregulyator (M) – umumiy regulyativ muvozanatlashtirish funksiyasini bajaradi.