Gazlerdi tazalaw

Elektr maydanı tásirinde gazlerdi tazalaw


Processtiń fizikalıq tiykarları. Elektr maydanı tásirinde gazlerdi tazalaw elektr razryadı járdeminde gaz molekulularınıń ionlanıwına tiykarlanǵan.
Eger, gaz joqarı kúshleniwǵe iye turaqlı tokqa jalǵanǵan eki elektrod ortasında payda bolǵan elektr maydanına gaz jiberilse, onıń molekulaları ionlanıwǵa usıhraydı, yaǵnıy oń hám teris zaryadlańǵan bólekshelerge ajıraladı. Nátiyjede olar kúsh sızıqları baǵdarında háreket ete baslaydı. Zaryadlanǵan bólekshe tezliginiń vektor baǵdarı, onıń oń yamasa terisligine baylanıslı bolsa, háreket tezligi bolsa – elektr maydanı kúshleniwi menen belgilenedi.
Eger elektr maydan kúshleniwin 10000V dan joqarılatsaq, ion hám elektronlar kinetikalıq energiyası sonshelli úlkeyedi, háreket jolında ushırasqan gazdıń hámme neytral molekulaların oń ion hám erkin elektronlarǵa tarqatadı. Jańadan payda boǵan zaryadlar hám óz háreket baǵdarında gazlerdi ionlanıwǵa jolıqtıradı. Nátiyjede toqtawsız ráwishte ion payda boladı hám hámme gaz ionlanadı. Bunday process soqqılı ionlanıw dep ataladı.
Gaz tolıq ionlanǵanda, elektrodlar arasında elelktr razaryadı payda bolıwı ushın sháráyatlar jaratıladı. Eger, elektr maydan kúshleniwi jánede joqarılasa, ushqın sekirip ótiwi, keyin bolsa elektr ótiwi hám elektrodlar qısqa tutasıwı bolıwı múmkin. Bunday hádiyselerdiń aldın alıw ushın túrli jınslı elektr maydanı payda etiledi. Bunıń ushın, truba kósherinen eki parallel plastinalar arasında tartılǵan jińishke sımlar kórinisindegi elektrod tayarlanadı.
S ım aldında elektr maydan kúshleniwi júdá joqarı bolıp, truba yamasa plastina tárepke jaqınlasqan sayın kemeyıp baradı. Sonı ayrıqsha aytıw kerek, truba yamasa plastina aldındaǵı maydan kúshleniwi sonday, ushqın hám elektr ótiw hádiyseleri júz bermeydı.
Tolıq ionlanıwǵa tán maydan kúshlengende elektrodlar arasında "tajlı" razryad payda boladı. Bunda pútinley ionlanıwǵa ushıraǵan gaz qatlamı shoqlanıp, nur hám tarsıldaǵan dawıs shıǵaradı. "Taj" payda etetuǵın elektrod - "tajlı" elektrod dep ataladı. Truba yamasa plastina kórinisindegi qarama – qarsı zaryadlanǵan elektrod - shóktiriwshi elektrod dep ataladı.
"Тaj" elektrod teris, shóktiriwshı bolsa – oń poliuske jalǵanadı. Bunday jaǵdaylarda elektrodlarǵa júdá joqarı kúshleniw beriw múmkin. "Taj" payda bolıwı menen eki belgili ion hám erkin elektronlar payda boladı. Elektr maydan kúshleniwi tásirinde ionlar "tajlı" elektrod tárepke háreket etedi hám onda neytrallanadı.
Teris ion hám erkin elektronlar shóktiriwshı elektrod tárepke baǵdarlanadı. Jol boylap shań hám tamshılar menen soqlıǵısıp, olarga óz zaryadın ótkeredi hám shóktiriwshı elektrod tárepke alıp ketedi. Nátiyjede shań yamasa duman bóleksheleri sol elektrodta shógedi. Gazdeǵı shań bóleksheleriniń tiykarǵı bólimi teris zaryadlanadı, sebebi oń ionlarǵa qaraǵanda háreketsheń teris elektron hám ionlar shóktiriwshi elektrodqa jetkenshe úlken aralıqtı basıp ótedi.
Sonıń ushın da, gazdegi bóleksheler menen olardıń soqlıǵısıw itimalı úlken. Tek “tajlı” elektrod átrapında oń zaryadlanǵan ionlar menen dúgiskende, shań yamasa duman bólekshelerińiń kishi bir bólegi “tajlı” elektrodta shógedi. Teris zaryadlanǵan ionlar, shań yamasa duman bóleksheleri shóktiriwshi elektrodqa jetkende, oǵan óz zaryadın beredi hám awırlıq kúshi tásirinde shógedi. Bunday shóktiriw processi elektrofiltrlerde alıp barıladı.
Elektrodlarǵa ótirip qalǵan shań bóleksheleriniń zıyanlı tásirin kemeytiw maqsetinde, waqtı – waqtı menen elektrodqa otırıp qalǵan bóleksheler silkip túsiriledi yamasa elektrofiltlerge kirgiziliwinen aldın shańlı gaz ızǵarlanadı (ótkeziwsheńligin asırıw ushın). Biraq, gazdıń temperaturası shıqlanıw noqatınan páseyip ketiwi múmkin emes.
Shańlı gazlar quramındaǵı qattı bólekshelerdi elektr maydanı tásirinde tazalaw, basqa usıllarǵa qaraǵanda kóp ǵana qolaylıqlarǵa iye. Shóktiriw qurılmalarında yaǵnıy ciklon, jeńli filtr, skrubberlerde awırlıq hám oraydan qashıwshı kúsh tásirinde mayda bólekshelerdi ajıratıwǵa bolmaydı.
Túrli jınslı gaz aralaspaların elektr maydanı tásirinde ajıratıw elektrodlarda ámelge asırıladı. Shań hám tútinlerdi tazalaw ushın qurǵaq, dumanlardı tazalaw ushın bolsa – ızǵar elektrofiltrler qollanıladı.