Gaz yoqilg ‘ilarni olinishi va tavsiflari

Ko‘p tabiiy gazlarda oltingugurtli birikmalar yo‘q, ayrimlarinikida esa uning miqdori kam. Faqat gazli konlardan olingan tabiiy gazlarning yonish issiqligi o‘rtacha 31,5-38 MJ/m3 ni tashkil qiladi. Ko‘p miqdorda og‘ir uglevodorodlarga ega tabiiy gazlarning yonish issiqligi 49 MJ/kg ga teng bo‘lishi mumkin.

• Ko‘p tabiiy gazlarda oltingugurtli birikmalar yo‘q, ayrimlarinikida esa uning miqdori kam. Faqat gazli konlardan olingan tabiiy gazlarning yonish issiqligi o‘rtacha 31,5-38 MJ/m3 ni tashkil qiladi. Ko‘p miqdorda og‘ir uglevodorodlarga ega tabiiy gazlarning yonish issiqligi 49 MJ/kg ga teng bo‘lishi mumkin.
• Tabiiy gazlar yer qobig‘ininng tog‘ jinslarida to‘planib, gaz qatlamlarini hosil qiladi. Bunday jinslar g‘ovak tuzilishda bo‘ladi (qumtosh, ohaktosh va boshqalar). Gaz qatlamlarini usti va tagi gaz o‘tkazmaydigan jinslar bilan chegaralangan buladi. Ko‘p hollarda gaz konlari yer qobig‘nning qat-qatini qavarig‘i yuqoriga qaratilgan buladi: bunda gaz gumbazning yuqori qismida, 4,9-5,9 MN/m2 va undan ham yuqori bosim ostida to‘planib turadi.

Gazni qazib olish uchun, gaz qatlamigacha quduq burg‘ulanadi. Bunda xuddi neftning olinishidek quduqni burg‘ilash usullari qo‘llaniladi. Burg‘ilangan quduq, yuqorida berkitish armaturasi bilan ta’minlangan quvurlar bilan jihozlanadi. Qatlamli bosim ta’sirida gaz favvoralanadi va maxsus tashish yo‘llari bilan tozalash va quritishga, so‘ng gaz quvurlari va iste’molchilarga yuboriladi.

• Gazni qazib olish uchun, gaz qatlamigacha quduq burg‘ulanadi. Bunda xuddi neftning olinishidek quduqni burg‘ilash usullari qo‘llaniladi. Burg‘ilangan quduq, yuqorida berkitish armaturasi bilan ta’minlangan quvurlar bilan jihozlanadi. Qatlamli bosim ta’sirida gaz favvoralanadi va maxsus tashish yo‘llari bilan tozalash va quritishga, so‘ng gaz quvurlari va iste’molchilarga yuboriladi.
• Yo‘ldosh gazlar yer ostidan neft bilan birga olinadi va undan bosqichli sensratorlar yordamida neft traplari, kolonkalar va gaz seperatorlarda ajratiladi.
• Respublika gaz qazib chiqarish sanoatida tabiiy gazni va gaz kondensatini qayta ishlash bilan bog‘lik ishlab chiqarishlarni rivojlantirishga katta umid bog‘lanmoqda.