Gaz va tabiiy gazlar

Organik kimyo va uning ahamiyati 

 

Organik  kimyo  –  kimyo  fanining  bir  bo‘limi  bo‘lib,  uglerod 

birikmalari va ularning o‘zgarishlarini o‘rganadi. 

Hozirgi  paytda  organik  moddalarga  tirik  organizmlarda  hosil 

bo‘ladigan  va  sintez  qilib  olingan,  tarkibida  uglerod  bor  birikmalar  kiradi. 

Sintetik  moddalarga  plastmassalar  olinadigan  turli  polimerlar,  bo‘yoqlar, 

tolalar, tibbiyot preparatlari va boshqalar kiradi.  

Organik  moddalar  soni  6,5  millionga  yaqin  va  ular  tobora  ortib 

bormoqda. Buning sababi shundaki, uglerod atomlari o‘zaro birikib istalgan 

o‘lchamdagi  turli  xil  zanjirlar  hosil  qilish  xususiyatiga  ega.  Anorganik  

moddalar  esa  hammasi  bo‘lib  500000  ga  yaqin.  Organik  moddalarning  bu 

qadar  ko‘pligi  va  ularning  xossalarini  o‘ziga    xosligi  ham  nima  uchun 

organik  kimyo  anorganik  kimyodan  ajratilgan  holda,  alohida  o‘rganilishini 

ko‘rsatadi. 

Buyuk rus olimlaridan A.M.Butlerov organik birikmalarning kimyoviy 

tuzilish nazariyasini yaratdi. Uning  asosida  organik kimyo  fanining  alohida 

bir tarmog‘i sifatida tez rivojlana boshladi. Qisqa fursatda juda ko‘p organik 

birikmalar sintez qilindi va kimyo sanoatining butunlay yangi sohalari paydo 

bo‘ldi. 

---

 

22 

Bizning  davrimizda  yog‘  va  moy  kabi  ovqat  mahsulotlariga  o‘rnini 

bosadigan  ishlab  chiqarish  usullarining  barpo  qilishida  organik  kimyoning 

roli  juda  katta.  Qishloq  xo‘jalik  mahsulotlari,  neft,  tabiiy  gazni  qayta 

ishlashda ham organik kimyoning roli katta. 

1-topshiriq. Matnni o‘qing. Tayanch so‘z va so‘z birikmalarini eslab qoling: 

uglerod, sintez, birikma, atom, xossa, organika, tabiiy gaz.